შეკრებილი დ. თურდოსპირელის და ემელ. გაბრიჩიძის მიერ 1935 წლის გამოცემის მიხედვით
ა |
ა, ბატონო ბაწარიო, დავით მეფეს გასწავლიო.
ა, დათვი და ა, კვალი!
აასვენა, აღარ დაასვენა.
ააფრინე ალალი, რაც არ არი - არ არი.
აბდალი თავის პატრონის ფეხებს მეტი ჯაფა აქვსო.
აბლაბუდაც ფიქრობს.
აგანგალა - განგალაო, შარშან კატა მომკვდარაო.
აგიაშვილის გამზრდელი ქორწილში ყოფილა დაპატიჟებული, სადაც წასულა სადილის უჭმელად, მაგრამ ქორწილისათვის ვერ მოუსწრია და შინ დაბრუნებულს უთქვამს: “იქაც მოვცდი ქორწილსაო, აქაც სადილობასაო”.
აგიაშვილის გამდელივით არ დაგემართოს.
აგრე არ უნდა, თაყაო, შენ რომ მამული გაჰყაო.
აგორებული ქვა ხავსს არ მოიკიდებს.
აგურის ნატეხი ლალს შეადარეს, აქაო და წითელიაო.
აგურს რეცხდნენ და უარესი წვენი გასდიოდა.
ადათია და წესია - ფეტვი ალაგზე თესია.
ადათის ამოწყვეტას – გვარის ამოწყვეტა სჯობია.
ადამიანი ადამიანის მალამოა.
ადამიანი სიცოცხლეს იწყებს წივილ-კივილით (ტირილით) და ათავებს კვნესით.
ადამიანის დაბადება პირველი დღეა, ქორწინება – მეორე და სიკვდილი – მესამე.
ადგომაში კეტი უნდა, დაჯდომაში ბოძკინტიო (ზანტზე იტყვიან).
ადგომისას ძვლებს ცალცალკე ვეძებ (ძლიერ დაღლილი ვდგები ლოგინიდან).
ადე ნახე ჭირიო, დაჯე ნახე ლხინიო.
ადე, დაბრუნდი წისქვილო, დასჯერდი შენს ქონებასო.
ადლი ორად მოგივა.
ადრე ამდგარი ჩიტი ნისკარტს იწმენდს, მძინარა - თვალებს იფშვნეტს.
ადრე ამდგარსა კურდღელსა, ვერ მოეწევა მწევარი.
ადრე ამდგარსა კურდღელსა მწევარი უნდა ქარისა, მისდევს და ვერ მისწევნია, იქავ და იქავ არისა.
ადრე ამდგარსა მწევარსა კურდღელი ვერ გაექცევა.
ავ მოვალემ რაც მოგცეს - გამოართვიო.
ავ მოვალეს ნაცარი გამოართვი, თვალებში შეაყარეო.
ავ მოვალეს შავი ნახშირი აართვიო.
ავად სახელის დავარდნას, თვალის დავარდნა ამჯობინესო.
ავადმყოფი რომ მორჩება, ექიმი შესძულდებაო.
ავადმყოფობა ბევრია, ჯანმრთელობა ერთია.
ავადმყოფსა ჰკითხავენ (საჭმელი გინდა თუ არაო).
ავაფურთხე - ულვაშს მოხვდა, დავაფურთხე - წვერებსაო.
ავდარში ცოლი შეირთე, კარგ დარში გამოგადგება.
ავდროში ცოლი შეირთე, კარგ დროში გამოგადგება.
ავთან - ავი, კარგთან - კარგი (ავკარგიანი კაცია).
ავი დასაჭერი ცხენი ავ დასაჭერს მოსძებნის.
ავი იქნება - თავისთვის! კაი იქნება - თავისთვის!
ავი კაცი თავისთავის მკვლელია.
ავი მეზობლისაგან ცეცხლი ნუ გინდაო.
ავი მუშა კვირა ძალზე.
ავი მუშა კვირა ძალს გახალისდება.
ავი სიტყვა მის მთქმელსაო.
ავი შემნახავი ქურდზე უარესია.
ავი შემნახავი ქურდის ამხანაგიაო.
ავი შვილი დედმამის ჭირიაო.
ავი შვილი მამას გზაზე უზამს აღაპს.
ავი ცოლის ყოლას, ავი ძაღლის ყოლა სჯობიაო.
ავმა ძაღლმა არც თვითონ ჭამა და არც სხვას აჭამა.
ავი ძაღლი იყეფებს, იყეფებს, დაიღლება და დადგებაო.
ავის მთქმელს კარგი გამგონე უნდაო.
ავისა კარგი ნუ გინდა, ნურც მისი მოსაგებელი.
ავიც შეუძლია, კარგიცო.
ავიხედავ, ცას შევხედავ, დავიხედავ, მიწასაო (არაფერი მაბადია).
ავმა რა ქნა - ავის მეტი.
ავმა სახლმა, ავმა კარმა, ავად გამადედაკაცა, კარგმა სახლმა, კარგმა კარმა, კარგად გამადედაკაცა.
ავს კაცს ქრთამით მოშორდიო.
ავს კაცს შორიდან შემოუარე.
ავს მეზობელს ცეცხლიც საციქველი ეგონაო.
ავსაცა აქვს, კარგსაცა აქვს, ბატონსაც და ყმასაცა აქვს (სახელი).
ავს მოვალეს ნაცრით გაეყარეო.
ავსა ავი არ მიუგო, მსჯავრი რითღა აიწონოს?
ავსა ავი არ უწოდო, კარგს სახელად რა დავარქვა.
ავჭალაში ქორწილია, მცხეთაში დოლს უკრავენო.
აზნაური მჭადს არა სჭამს, მოშივდება - ჭირსაც მომჭამსო.
აზნაურის მოკითხული, სუფრაზე არ დაიდება.
აზნაურის სტუმრობა, ნუ გგონია ხუმრობა.
აზრუმში არ ვყოფილვარ, აზრით კი ვიციო.
ათ დავრიშს შეუძლია ერთ წამოსასხამზე დაძინება, ხოლო ორ მეფეს ვერ შეუძლია ცხოვრება ერთ სამეფოში.
ათასი გიჟი მირბოდა, ყველას თავისი ერჩივნაო.
ათმა კაცმა მე მიჩივლა, ერთმა - შენაო.
ათჯერ გაზომე, ერთხელ მოსჭერი.
აიღე აჯას ჰქვიან, მოიტანე - ქონებასო.
აკაკაჩია, ბაკაკაჩია, გისვამს, გიჭამია, გზა გაგაჩნია.
აკურაში ერთი მღვდელი, ოცდახუთი დიაკვანი.
ალაგო, ვისი ხარო? და ვინც ზედ მადგანაო.
ალალბედზე ცხოვრება, არცხოვრებისთანა არი.
ალალმა დამიბერაო, რაც ვიცოდი, სულ ძირს ჩამომაყრევინაო.
ალი, ურული, ურული, ურული კუდიანებსა.
ალია წავიდა, მუსია მოვიდა.
ალია ჯოჯოხეთში არ შევიდა, ძალით შეაგდესო.
ალიას ქუდი მუსიას დახურე, მუსიასი - ალიასა.
ალხანა წავიდა, ჩალხანა მოვიდა.
ალხანას ჩალხანა არ დაელევა.
ამ ქვეყანაზე მხოლოდ ერთი პატიოსნება ლაპარაკობს უენოდ.
ამ ყურს, იმ ყურს.
ამდენი მგელთა ყმუილი უომრად არ გადარჩებაო.
ამდენი მგელთა ყმუილი უომრად არ ჩაივლისო.
ამინდი მუშაობდა და კაცი თავისას იკვეხდაო.
ამირან გულში მღეროდა - ყმანო ბანი მითხარიო.
ამოვიარე ალევსო, ფერხული ება ქალებსო.
ამოღებული ხმალი პურმარილმა (ან სავსე ჭიქამ) ჩააგოო.
ამქარი ამქარს იცნობს.
ამღვრეულ წყალში თევზი ადვილად დაიჭირება.
ამყოლს აჰყევი, დამყოლს დაჰყევი, წყალი ნაპირს გამოგრიყავსო.
ამყრელასა, დამყრელასა, თვალში ნაცარ ჩამყრელასა.
ამხანაგი ნუ გძულს, საშოვარი ნუ გშურს.
ამხანაგის ყოლა ბატონის ყოლას უდრისო.
ამხილე ბრძენსა, რათა შეგიყვაროს და ნუ ამცნებ უგუნურსა, რამეთუ შეგიძულებს.
ან არ ვარგა ნავში ჯდომა, ან მენავესთან ბრძოლა.
ან ვირი დარჩება, ან ვირის პატრონი.
ან ვირი უნდა გავხდე, ან ვირის პატრონი.
ან ზღვაზე უნდა იდგე კაცი, ან მთაზეო.
ანაბრის შენახვა მგელმაც იცის.
ანაბრის შენახვა მიწამაც იცისო.
ანაღვლე ბეღელსაო: ბზე - ქარსა და პური მოვალესაო.
ანაღვლე ბრმას: სანთელი ძვირია თუ იაფი?
ანაღვლე ბუღიას, ბზე - ქარსა, პური - ურიას (რა ენაღვლება ბუღიას (ხარის სახელი) თუ ბზე ქარს მიაქვს და პური ურიას - მოვალეს).
ანგარიში სწორე იყვეს - ეს სოკო ხომ ბევრიაო.
ანდერძი კაცს არ მოჰკლავს.
ანეული არეული, ფეტვი ზეზე მოხნულია.
ანი არ იცი, ბანიო, კაცი მოკვდება ზარიო.
ანიც ვიცი, ბანიც ვიცი, სიგრძეც ვიცი, სიფართეცა.
ანს დახედე, ბანს დახედე, სიგრძესა და განს გაჰხედე.
ანჩხლი ცოლი ქმარს ჭკუიდან შეშლის.
ანწლი არ მოგვცემს ყურძენსა.
აპრუწვით არის მაზარა, კალოზე ბარგი დაყარა.
აპრუწუწუნის წამალი პრასა და ნიახურია.
არ აშენდა, გადაშენდა.
არ აშენდა ხუროს სახლი, არც არა მონადირისა; სამი თვით უწინ დაივსო მეთევზე-მებადურისა.
არ გაგივიდა, თარხანო, ნიადაგ შენი ტყუილი.
არ გათეთრდება ყორანი, რაც გინდა ხეხო ქვიშითა, არ გაიკითხვენ გოგოსა ტირილითა და ვიშითა.
არ გაიხარა გაუხარელმა.
არ გამოდგეს ყვავი ყორნად, არც უგვარო გვარის სწორად.
არ გასაზრდელო ვინა ჰკითხავს, რამდენი წლისაა.
არ ეშინია ბაადურს ბაკაკაურის ხმალისა.
არ ვარგა კაცი უმტერო, არც ეგრე მტერ მორეული.
არ ვარგა ქალი მეჭორე, სოფლად - ვაჟკაცი მკვეხარა.
არ მინდა, ჯიბეში ჩამიდოვო.
არ მინდამა ცხრა ხინკალი შესჭამაო.
არ მინდოდა ჯერ შობა, მერე სიკვდილიო.
არ უგვარობს მწყერსაო, არ შახდების ხესაო.
არ უნდა ჭირში გატეხა თუ კაცი გონიერია.
არ უწერია ტურასა ერწო თიანეთს ღმუილი (იქ ვერ იცხოვრებს).
არ ცოდნა - არ ცოდვააო.
არ ძალუძს ხესა ხანეშსა ტკბილთა ნაყოფთა მოსხმაო.
არა შეჯდა მწყერი ხესა, არა იყო გვარი მისი.
არა გიშავსრა, თუ არ გიჩანსრა.
არა გყავდეს მეგობარი - ეძებე, როცა იპოვნო კი - ერიდე.
არა გყავდეს მოახლეო, თავი მოიმოახლეო.
არა ვკრავ - გარბისო, რომ დავკრავ - უფრო გაიქცევაო.
არა კუას - ცხენი, კუას - არაფერი.
არა მარა, დარდუბალა.
არა მკითხე მოამბეო, თაროს ჩამოუარეო.
არა მშურს ჭირი ჭიმბურისათვის.
არა მწამს რა დიაცისა, არცა მოწმენდილი ცისა.
არა მწამს ქინძი ქონდრადა და მწვანე კიტრი - გოგრადა.
არა სცმია მამაშენსა, ნურც შენ დასცვეთ მარმაშებსა.
არაკუნე კედელი, დაარიგე რეგვენი.
არას მომცემო და ყბასაც მომტეხო?
“არალე, თარალე” - სიტყვის გასამართლებელია.
არასოდეს არ გაჰხმების წყალთა შინა ხეთა ძირი.
არასოდეს არ ივარგებს წყალთაშუა ხეთა ძირი.
არასოდეს არ ცხონდება უშვილო და პურა ძვირი, თუ უშვილო ცხონდებოდეს, სამოთხეში შევა ვირი.
არაფერი ბედაური შვილია (დაწუნებულზე იტყვიან).
არაქელას ფარჩას არუთინა ხევდა.
არვინ იცის ხვალ და ზეგა რა მოვა და რა იქნების.
არვინ სვას ნაცვლად შაქრისა, წვიმა გუბეთა მდგომელი.
არზრუმს ვირი კიტრადა ღირს, ჯორი საგზლად მოუნდება.
არმად ნაშოვნი - არმად წახდებაო.
არნადი და ფიწალიო, შენ ვეღარას ისწავლიო.
არსიანის მთაზედაო, პატარძალი ცეკვავდაო.
არც არა მინდა მეშიო, ნურც არას შემომხვნეშიო.
არც არავის ყმა ვყოფილვარ, არც არავინ ყმად მყოლია, ძველი პური, ძველი ღვინო წლით წლობამდის გამყოლია.
არც გავიქეცი, არც წავიქეცი.
არც დაარტყამს - არც გაილახება.
არც დედა, არც დედინაცვალიო.
არც დევს და არცა მშიანო (არც გვაქს - არცა მშიაო).
არც ერთ ბაღლინჯოს თავისი სუნი არ ესმის.
არც ვიყავი რძალი კარგი, არცა შემხვდა ქმარი კარგი.
არც მარტმა დამაყარა კარგი, არც აპრილმაო.
არც მგელი მშიერი და არც ბატონს ზიანი.
არც მიწა ჩასკდება, არც ცა ჩამოიქცევაო.
არც შენ შეგრჩება ერთი დროება.
არც შენი სიმწარე მინდა, არც შენი სიწმიდავეო.
არცა ვჭამ რძესა, არც გავუწვები მზესა.
არცა მყოლია ბატონი - არც დამზნექია წელიო.
არცა ხნავდენ - არც აცხობდენო.
არწივმა ორი ბარტყი იცის.
არჯაკელა ჯაკდებოდა, ქალსა გული უკვდებოდა.
ას კაცში რომ კაცი შეშინდება, ზიარება არ უწევსო.
ას კინკილა, კინკილა, დღეს შაბათი, ხვალ კვირა.
ას ძმას ასი ცხვარი ბევრი ეგონაო.
ასარ-ბასარ-ყურ-ქედანა - ძაღლების სახელებია (ერთს ხალხურ ზღაპარში: მეტად კაპასი ძაღლები ყოფილან და ვისაც მათი პატრონი მიუსევდა, ცოცხალს აღარ გაუშვებდნენ).
ასარ-ბასარ-ყურქედანასავით ეცა.
ასე გაგიხდი საქმესა, თვალებს გაცეცებინებ, შინ რომ აღარ დაგესწროს, გარეთ გასესხებინებ.
ასე გაგხდი, რომ კარი კედელი გეგონოს და ვირი - მჭედელიო.
ასე გავიდა მარტიო, არ მოკლა ერთი ბარტყიო.
ასე გავიდა მარტიო, არ მომიკლა ციკნის ბარტყიო (მარტმა ჯიბრზე სამი დღე ისესხა აპრილისაგან, მეცხვარემ გუდაში კატა ჩასვა და ჭურში ჩამოჰკიდა; სამი დღე ცხვრებს კატის ყურებაში და ჩხავილში ჭამა დაავიწყდათ, მარტმა კი ვერაფერი დააკლო).
ასე გვარისა წამხდენსა - არ უწოვია დედის რძე.
ასე ჩემო, მანასეო, ხან ისე და ხან ასეო.
ასე ჰგონია, ალა-ალა იყოს!
ასეთი არის სიბერე, სიპ ქვასაც შეეპარება.
ასეთი ხიდი გასდე, შენმა შვილის შვილმაც ზედ გაიაროსო.
ასეთმა ფურმა დამწიხლოს, რომ საწველელს მივსებდესო.
ასეთმა ფურმა დამწიხლოს, ჩემზე ჩივჩივით იწველიდესო.
ასეთსა გნახავ, ლიახვო, დაგსეოდენ კოღოები, შიგ ბიჭები დადიოდენ და უნიფხო გოგოები.
ასეთი გოდორი დასწანით, რომ თქვენს შვილებსაც გამოადგესო (ერთს ადგილს ჩვეულება ჰქონდათ, კაცი რომ დაბერდებოდა, გოდორში ჩასვამდენ და კლდიდან გადააგორებდენ. ერთი ბრმა ბებერი კაცის შვილებმა მოინდომეს მამისთვის გოდორის დაწვნა. ბერ კაცს ესმოდა იმათი ლაპარაკი და ჰკითხა: რას აკეთებთო? - უთხრეს, გოდორს ვწნავთო. ვიცი, ვისთვის გინდათო, მაგრამ ისეთი დასწენით, თქვენს შვილებსაც გამოადგესო. ეს რომ უთხრა, ხელი აიღეს ამ საქმეზე).
ასი ათასსა აჯობებს, თუ გამორჩევით მქნელია.
ასი ერთად და ერთი ასადო.
ასი კაცი ცხენს კაზმავდა, “ვაი უკაცობასაო”.
ასი კონა ჩალა კაცს ქვეშაგებათაც კი სჭირდებაო.
ასი მკარ, ერთი მათქმევინე.
ასი ნათლიდედასაო და ერთი სვინასაო.
ასი ურტყი დავითასო, მაინც იტყვის თავისასო.
ასლან წავიდა, უსლან მოვიდა.
ასლი, კორკოტო, ჯერ არ მიჭამიხარ მუცელსა მგვრემ, რომ შეგჭამო მერე რაღას მიზამო?
ასლიანს ერთხელ უთხრეს, ბედასლიანს - ათასჯერა.
ასმა კაცმა ასი კაცი იტივაო.
ასს კაცს ერთი ცხვარი უხაროდათ.
ასტყდები, აღარ დადგები ოხერ ზენა ქარივითა.
ასწიე მძიმე მძიმესა, მსუბუქი გადამმეტია, თუ კაცი კაცსა ვერ იცნობს, სიკვდილზე გადამეტია (მესხ.).
ასწიე - ღონესა ჰქვია, დასწიე - უღონობასა.
აურწყავი ქერიო და ოხერი ვირიო.
აფრინე, აფრინეო, რაც არ არის რა ვაფრინოო.
აფხაზმა სთქვა: “მეგრელს თუ თოფი მოხვედრია - ჯირკვს მოხვედრია”.
აფხაზს დაუწყევლია: “ღმერთმა არც შენ გაცოდინა და არც სხვისა დაგეჯერაო”.
აქ იყავი, არა მნახე, ვირზე შეჯექ ისე მნახე.
აქ მე ვარ და გორს ამირანიო.
აქაოდა რბილიაო, აბა, ყლაპე ნინიაო!
აქე და ერიდე.
აქეთ კურო მიდგანა, იქით სიკვდილიო (გურ.).
აქეთ მოვცდი ყოფასა, გაღმა ქორწინებასა.
აქეთ პირი, იქით პირი, ყუა სადღა გაქვს?
აქლემები წაიკიდნენ, ვაი კოზაკის ბრალი.
აქლემი აბაზი ღირდა და აბაზიც არსად იყოვო.
აქლემი ისე არ დავარდება, რომ ვირის საპალნე არ აიკიდოს.
აქლემი კლდეში გადავარდა და ვირმა ყროყინი შეჰქმნა. რა გაყროყინებსო? - მე ამომატანინებენო.
აქლემის კუნტრუში აღმართში გამოჩნდებაო.
აქლემის ქურდი და ნემსის ქურდი, ორივე ქურდიაო.
აქლემის შუშპარი ხიდზე გამოჩნდება.
აქლემს ასი აზრი ჰქონდა, აქლემის პატრონს ასერთი.
აქლემს თათრულად რა ჰქვიანო? - არც ეგრე მსხვილ-მსხვილი ვიციო. ნემსს რა ჰქვიანო? - არც ეგრე წვრილ-წვრილი ვიციო.
აქლემს მიულოცეს, კოზაკი გეყოლაო, მე კი საპალნე არ მომშორდა და გინდ ხუთიათასი მეყოლოსო.
აქლემს საცერი დაადგეს - დაწვაო, ააცალეს ადგაო (პატარა საპალნესაც მნიშვნელობა აქვსო).
აქლემს უთქვამს: რომ არ დამაჩოქებდნენ ქვეყანას ავიკიდებდიო.
აქლემს უთხრეს კისერი მრუდი გაქვსო - და სხვა რაღა მაქვს სწორიო.
აქლემს ქოქოლა დააყარეს, ჰაი შე კუზიანოვო.
აღარა შესძლებია რა ჭაღარა შერთულ ბერსაო (მოხუცს), ხელდახელ დათვი მოუკლავს და ემუქრება დევსაო.
აღარც მემხრება, აღარც მეყრება.
აღდგომის კვერცხივით უხარია.
აღმა ქარის, დაღმა - წყალის.
აღმართი და დაღმართიო, არც ერთია წაღმართიო.
აღმართმა სთქვა: ვაჟკაცი მოვღალე, ბერმა კაცმა მომღალაო.
აღუ, ნეკზე არ მიკბინო!
აშელის მაგიერ ბაშელს ყური მოაჭრესო.
აშვებული ძაღლი პატრონის შემნახველსა ჰგავს, დაბმული დამნაშავესაო.
აჩელიეს ყანა მქონდა, ბაჩელიას - ნალიეო.
აჩეჩამ* უთხრა გუთანსა, გუთანო, პური მიტეხეო. - აჩეჩავ, მაშინ სად იყავ, მე რომ ყამირი გავტეხეო?* აჩეჩა - სახვნელი ორხელი (პრიმიტიული).
აჩქარებითა სოფელი არავის მოუჭამია, ვისაც კი მოუჭამია, მას მალე დაუნანია.
აჩქარებითა სოფელი არავის მოუჭამია და ვინც კი აჩქარებულა, მალე თან გადაჰყოლია.
აძუნძულდი, ღმერთს მოსძულდი.
ახ, ავარა დავდივარ; ღამე შინ არ შევდივარ, ოჯახს არას ვარგივარ.
ახ, საქო, საქო, შენ ჩემო საქო! შენ რომ ჩათლახი ხარ, მე როგორ გაქო?
ახალს თხოულობს (როცა ტანისამოსი გაცვდება, ან სახლი დაძველდება - მაშინ იტყვიან).
ახალ-ახალი მეთოფე კაცს არად გამოადგება, იყიდის ტყვია-წამალსა, ყელთამდის ვალში ჩაჯდება.
ახალ კიტრს და ახალ ამბავს ძვირად ნუ იყიდი, მალე გაიაფდება.
ახალ მთვარეზედ დათესილი ჭირნახული ყოველთვის კარგი იცის.
ახალ სოფელს ქინძარაო, გინდ ყოფილა, გინდ არაო.
ახალ წელიწად დღეს ვირმა ბაგაზე შეიტყო, რომ დღემ იმატაო.
ახალგაზრდობით მოგებული და შენახული სიბერის დროს ხმალია.
ახალი ჩალა დამიგეს, მკერდი ხუობს (უარობს) დაწოლასა (ზმა).
ახალი ცოცხი კარგად გვის, ძველი მოატანს ნაგავსა!
ახალი ცოცხი კარგად გვის, ძველი მოატანს ქვიშასა.
ახალციხეში ვირს მარილს აზიდვინებენ და არ ალოკებენო.
ახითა და იოლითა, განა ხახვითა და ნიორითა.
ახლო ვიყავ არა მნახე - შორით მომეცი სალამი.
ახლო ვიყავ ვერა გნახე, ვირზე შევჯექ ისე გნახე.
ახლოს გყავდი - არ გიყვარდი, შორით შენი ჭირიმეო.
ახლოსა ხარ, წვერებს მგლეჯავ, გამშორდები რა იქნები.
აჯაფ-სანდალი გახდა (საქმე აჯაფ-სანდალივით აირიაო. აჯაფსანდალი მოხრაკული საჭმელია, რომელიც მზადდება ბადრიჯანისა, ოქრო-ვაშლისა (პამიდორი) და კართოფილისაგან).
აჯიეშვილის პირობაში აგიეშვილი მოსთხარესო.
აჰა შენი ვალიო, მეც ჩახმახი მაქ მარდიო.
აჰე, მღვდელო, კორკოტი. შენ ამისთვის მორბოდი.
აჰყევი ფეხის ხმასაო.
ბ |
ბაბე ცხონდეს სხვის პურ-ღვინოზეო.
ბაბიდას ეუბნებოდნენ, რძალს ასმენდნენო.
ბაბუას შვილიშვილი ძველ დროს ასწავლიდაო.
ბადრიჯანს რომ ფრთები ებას, მერცხალი იქნებაო.
ბავშვი აკვანში იცნობებაო.
ბავშვი არ დაბადებულიყო და აბრამს არქმევდნენო.
ბავშვი ტირილისა - გოჭი - ჭყივილისა.
ბავშვის მაღალი ტირილი, თითის გალოკვა თაფლად ღირსო.
ბავშვის ნაწლავები ღობეზე ეკიდა და მაინც ფანცქალებდაო.
ბავშვის პირით სიმართლე ღაღადებსო.
ბავშვმა ქვეშფსმა იცოდა, - წამალი უყვეს და ქვეშ-გასვლა ისწავლაო.
ბავშვს გაუცინე - მუშტს გიჩვენებსო.
ბავშვს და კატას მკათათვეში ფეხები დააძრებაო.
ბავშვს ის არგებს, რაც დიდებსაც არ აწყენსო.
ბავშვს კვერიას ნუ დაპირდები, ხატს - სანთელსა.
ბავშვს ჰკითხეს, რათ სტირიო, გამდის და ვტირიო.
ბალანს ჭყუა ჰქონდეს, ყველგან არ ამოვაო.
ბალახი ნაგზაურისა, ქალი-კი აზნაურისა.
ბალი წვერში გამწარდება და ტყემალი ძირშიო.
ბალს ქერქი მაშინ გააძერი, როდესაც გაეცლებაო.
ბამბით მოგჭრის ფეხს (გაიძვერა).
ბანგი-ბუნგი ყანასაო, მერე ამისთანასაო.
ბარაქალამ მაზარალა, ოლოლამ ვერა მიყო-რა (აღზრდა).
ბარში რომ ჭკუა დაიკარგება, მთაში მოძებნეო.
ბარში ჭყუის დამკარგავი მთაში დაიწყებს ძებნასო.
ბატონი რომ ყმას უწყრება, იმედიაო.
ბატონი ყმასა სწუნობდა, ყმა კიდე - მასთან ყმობასო.
ბატონი ცხენზე ვერ შეჯდა, მეჯინიბეს უწყრებოდაო.
ბატონის კაცს ჯერ ნუ გალახავ, თუ გალახავ, ისე გალახე, რომ გალახვა ერქვასო.
ბატონის ნახვა თუ გინდა, ჯერ კარის კაცი უნდა ნახოვო.
ბატონის ნება არ არის? თუნდ აღმა იქმს ფეხებს, თუნდ დაღმა.
ბატონის რისხვა - წყალობაა.
ბატონის სურვილი ყმისთვის კანონიაო.
ბატონისა ჯავრობაო, შენ გეგონოს “ჯვარობაო”.
ბატონმა გულში იმღერა და ყმები დახოცა, რატომ ბანი არ მითხარითო.
ბატონმა რომ სთქვას მუხას ვაშლი აბიაო - უნდა დაუჯერო.
ბატონმა სთქვა: “ჰაერშიაც კარგად ვფრინავ და მიწაზედაც კარგად დავიარებიო”.
ბატონმა ცხენი გაუბოძა, მეჯინიბე სწყრებოდაო.
ბატონო, ჩხიკვი მოგიკვდაო, - მე დაბადებაც არ გამიგიაო.
ბატონს ბატონურად მოეჰყარ და ყმას - ყმურადაო.
ბატონს ზურგი სტკიოდა ყაზახები სტიროდნენო.
ბატონს ყმა უნდოდა უსმელ-უჭმელი, ტან ჩაუცმელი, შინ მოუსვლელი.
ბატონიშვილის მუცელი ადლი და ნახევარია, საწყალი გლეხი კაცისა, არც იმის ნახევარია.
ბატონიშვილის შვილიო, ათი ბათმანი ტილიო.
ბატის პატრონს ქათამი არ დაეჭირებაო.
ბაღდადს ვირი კიტრად იყიდება, მაგრამ იქ წასვლა-მოსვლა თავის საგზლით ერთ ჯორად ღირს.
ბაღჩაშია გადვიხედე, ვირი სძოვდა ბოლოკსაო.
ბაყაყი გუბეში, ვაშლი უბეში.
ბაყაყი ხალიჩაზე დააბრძანეს, ისკუპა და ისევ გუბეში ჩახტაო.
ბაყაყმა ფეხი აიშვირა, მეც ნალი დამაკარითო.
ბაძვა სჯობია შურსაო.
ბებერი რომ დაბერდება, მიუჯდება კერასაო. ნატეხ პურს რომ ვეღარ შესჭამს მთელს დაუწყებს ცქერასაო.
ბებერი ხარისა რქანიც ეწევიანო.
ბებერმა სთქვა, ხარჯს ეწევით, ბარემ მეც დამაქორწინეთო.
ბებერსა სარძლოთ მორთულსა უფრთხილდი, მოერიდეო.
ბებერსა სცემეს და კარები გადმოკეტესო.
ბებია პატარებს აკრავდა, პაპა დიდებს ყლაპავდაო (დედაკაცი ზოგავდა, მაგრამ პაპას როგორ დაეზოგა, როცა შიოდა).
ბებია, წირპლიან თვალში იმიტომ გაკოცებ,-პატარა კვერი დამიკრაო.
ბებიას გამომცხვარი კვერი ტფილისის ქალაქს შეხვდაო.
ბებრის ქორწილში ქერის ლავაშს ვინ დაიწუნებს.
ბედაურ ცხენს გაკრეჭილ კვიცს არ შეუჯიბრებენო (რომ ვინიცობაა არ აჯობოს და არ შეარცხვინოს).
ბედაურები დაწყდაო, ვირს მოედანი დარჩაო.
ბედაური ბოლოსო.
ბედაური ცხენი მათრახს არ დაიკრავსო.
ბედაურიდან ჩამოხტი და ვირზედ შეჯექო?
ბედაურის მოგებულს ვირი შესჭამსო.
ბედაურსა სჭედდენ და ბაყაყმაც ფეხი აიშვირაო.
ბედი მას ჰქვიან, რომ კართან მოადგეს და უშრომელად.
ბედი მომეც და სანეხვეზე გადამაგდე.
ბედი მომეც და სიპ ქვაზე დამსვიო.
ბედი ხნავს, ბედი თვით სთესავს, ბედი მოიყვანს ყანასა.
ბედი ხნავს და ბედი სთესავს, ბედი მოიყვანს ყანასაო.
ბედმა სთქვა: “ვინც მომიხმარს, წელიწადში ერთხელ ყველას კარზე შემოვჯდებიო”.
ბედნიერ კაცს ცოლი მოუკვდება, უბედურს - ხარიო.
ბედნიერება თუ მოგჭარბდა ცოლი შეირთე.
ბედნიერების საღამოს გაადილავებს ზენაო.
ბედნიერთა მონაგები, უბედურთა წანაგები.
ბედნიერი შეესწრა, უბედურმა არ აჭამა.
ბედნიერს უთოვდეს (ანუ უწვიმდეს) უბედურს უქროდეს.
ბედის მორჩილი მონობაში მოკვდებაო.
ბედში კაცსა გვიან იცნობ, უბედობას გამოიცნობ.
ბევრი ბოდიშის მოხდას, ბევრი სალამი უნდაო.
ბევრ მოყვარეს - ბევრი მტერი სჯობიაო.
ბევრი გამზრდელი ბავშვს ვერ გაზრდის.
ბევრი გამზრდელის ხელში, ბავშვი დახაშრული შეიქმნებაო.
ბევრი გამზრდელის ხელში ყმაწვილი დაიჩაგრება.
ბევრი ვოიში, ხარს უკუღმა წაიყვანსო.
ბევრი მგელი ნავნებს ვერა იქმს.
ბევრი მჭამელი კაცის, მოსამსახურე და ძაღლი მშივრები დარჩებიან.
ბევრი რათ უნდა დედასა, ერთი სჯობს სახელოვანი.
ბევრი ფაცია - კალო გადაჰხედია.
ბევრი ყოყმანი კაცს წაახდენსო.
ბევრი შვილი ჭირიაო, ცეცხლიც არის ვერცხლიც არისო.
ბევრი ცემით რკინაც დაიღვედებაო.
ბევრი ხარის დაკვლას ხედნა სჯობსო.
ბევრი ხელი ჯაფაშიო, ცოტა ხელი ჭამაშიო.
ბევრი ხელის ჭირიმე, ერთი პირისა (ბევრი გამკეთებლის ჭირიმე და თანხმობისაო).
ბევრი ხელის ჭირიმე, ცოტა პირისა (ე.ი. ბევრი გამკეთებლის ჭირიმე და ცოტა მჭამელისაო).
ბევრი ჰო-ჰოო ხარს გააგიჟებს.
ბევრის მდომმა ცოტაც დაკარგა.
ბევრის მოლაპარაკეს ცოტას მთქმელმა აჯობა.
ბევრის მცოდნე ბევრჯერ შეცდებაო.
ბევრის მჭამელი და ცოტასი ერთბარად გამოდის.
ბევრის მჭამელმა ცოტაც ვეღარ ჭამა.
ბევრის მჭამელს ცოტას მჭამელმა აჯობა.
ბევრის მსურველი კეთილს ვერა ნახავს.
ბევრნაირად ჭრელ წინდასა ერთი ფეხი სცვეთსო.
ბევრს ნუ იჯავრებ - მალე დაბერდები.
ბევრჯერ ვნახავ ივანესა კარზე შემომჩივანესა.
ბელტოს სცივა და ხახამს წვერი სცვივაო.
ბეჟანმა* სთქვა: გაგონილი ნახულთან არ იქნებაო.* ბეჟანი - “ბეჟანი”-ს გმირი, გივის შვილი, როსტომის ძმისშვილი.
ბერდებოდაო - ბედს ელოდაო.
ბერი კაცი ბერდებოდა, ცხენს უკუღმა შეჯდებოდა.
ბერი კაცი თვრესო, ვაჟკაცს ერთი ხვდესო.
ბერი კაცი, რომ ჭიანურს ისწავლის საიქიოს გამოადგებაო.
ბერი კაცმა სთქვა: “ნურც მაჭმევ, ნურც მასმევ, ცეცხლზე გამათბეო”.
ბერი რას იზამს, თუ მოლოზანი არ შესცდაო.
ბერი ცხენის ჭრელი უნაგირი, ვის გაუგონია?
ბერი ხარი ან უნდა დაჰკლა, ან ჰხედნოო.
ბერმა და მონაზონმა ჯოჯოხეთი აავსოო.
ბერმა კვერცხი თავით დაიდო, ეგები აღდგომა მალე გამითენდესო.
ბერმა ლამაზი იშოვნა, “ბალნიანიაო”.
ბერო, არ გინდა ცხონება და ღმერთმაც ნუ მოგცესო. (გაცხონოსო).
ბერო! გაუშვი ბერობა, სხვა დაიჭირე ხელობა.
ბერო ერთი მადლი გქონდა, ეგეც მოგეღოვო.
ბერო მადლი წაგიწყდა და მოლოზანო, სალოცავი.
ბერო, სული გირჩევნია, თუ ლამაზი ქალებიო? - სააქაოს ქალი მიყვარს, საიქიოს - სულიო! (საიქიოს სული მინდა, - აქ ლამაზი ქალებიო). შენი სული შენდა გქონდეს, მე ლამაზი ქალებიო.
ბერო, ცხონდიო! - როდის ბატონო? - რომ მოკვდები მერეო.
ბერს ბერობა შეშვენის და ერს ერობა.
ბეღურა და ბეღურა ჩიტი სხვის სანაკელოზე იბრძოდნენო.
ბეციანმა მღვდელმა “შენდობაც” დაკარგა, “გამარჯობაცაო” (ეს მღვდელი გაეკრიჭათ და გადაყენებულისათვის არც “შენდობა” ეთქვა ვისმეს, არც “გამარჯვება”).
ბზე თუ სხვისია, საბძელი ხომ შენიაო (ნაყრევანს ეტყვიან).
ბზეს დრონი გაჰყიდიანო.
ბზობასა და აღდგომას ერთნაირი (ამინდი) დღე იცის.
ბზობის ყვავივით დაიკარგა.
ბიამ სთქვა “მეც ხომ ხილი ვარ, თითო და თითო ყადარი, სიმწიფით თავსა ვერ ვიქებ, დაბადებით ვარ მაგარი”.
ბინდის ფერია სოფელი.
ბიჭი ის არის, ვინც ორი შაურით აჭმევს ცოლს პურსაო.
ბიჭმა იცის ბიჭური, გოგომ იკლიკანტური.
ბოდბელო შეგიტყვე ეგ შენი ძაღლობა.
ბოზი ქალი საიქიოს ცხელ კეცზე ჯდანაო.
ბოზი ყველას ბოზს დაუძახებსო.
ბოზს ბოზობა არ გაუვიდა მაჭანკლობას მიჰყო ხელი.
ბოზს ყველა ბოზი ჰგონიაო.
ბოლოდ მომკადა წესია, რაც წინედ დაგითესია.
ბოლოკად არ ჩაუგდია (არაფრად არ ჩაუგდია).
ბოლოკის ძირი თხელი სჯობია (მესხ.).
ბოლოკმა სთქვა: “თავს თუ არ მომჭრი, ერთ თავჭირს მოვკლავო”.
ბოლოკმა სთქვა: “მე და თაფლი ისეთი ტკბილი ვართო, რომ რაღაო”. თაფლმა უთხრა: “მე უშენოდაც კარგი ვარო”.
ბოლოკმა სთქვა: “უკადრისმა გამთალა და მსუნაგმა გამფხიკაო”.
ბოლოკმა სთქვა: “უკადრისმა გამთალა, მსუნაგმა შემჭამაო”.
ბოლოკმა სცნასო (სიავ-კარგე).
ბორიოს მოტანილს, ბორიო წაიღებს.
ბოროტი შვილის დედასა, რა მოაშორებს სევდასა?
ბოროტია იგიც, ვინც მხოლოდ თავისთვის არის კეთილი.
ბოროტისაგან კეთილი, შურით ვერ გამოირჩევისო (გაარჩიესო).
ბოსელში ისე ვერ შეხვალ, ავი სუნი არ გეცესო.
ბოშას ხელმწიფობა უბოძე, და წინდაწინ თავის დედა შესვი ვირზედაო.
ბრალი ქოთნის მუცლისა, თორემ აბა ძირს რა უჭირსო.
ბრალის, ანუ დანაშაულის სხვაზე დაბრალება ევადან დაიწყოო.
ბრინჯი ვიყავ, ქერობა მინდოდა; გვრიტი ვიყავ, მწყერობა რად მინდოდა?
ბრიყვი უწინ იტყვისო.
ბრიყვის საგზალი ადრე დაილევაო.
ბრიყვს-სიძეს სიდედრ-სიმამრის ქონება თავისი ეგონაო.
ბრიყვს მასწავლებელი სძულსო.
ბრიყვის კაცისა სიცოცხლე, სიკვდილზე უარესია.
ბრმა ბრმაზე აკიდებული სათხოვნელად ვის უნახავს.
ბრმა თვალმა ერთი ცრემლის ცვარი რომ დააგდოს, ისიც კარგიაო (ხევს.).
ბრმა, თვალხილულს ატყუებდაო.
ბრმა რას სჩივის, და თავის უსინათლო თვალსაო.
ბრმა ქათამსა ასე ჰგონია, ყველგან ხორბალი ყრიაო.
ბრმა ღობეს მიადგა, შენს იქით გზა არა მაქვსო.
ბრმა ყვავსა ღმერთი აუგებს ბუდესაო.
ბრმა ხარსა სხვისი მოხნული თავისი ჰგონიაო.
ბრმათა შორის ცალ თვალიო, ვით პირველი სარდალიო.
ბრმას რა უნდა , და ორი თვალიო.
ბრმას ცოლი მოუკვდა - როგორ გავაგებინოთო? - გვერდს რომ აღარ მოუწვება, ხომ გაიგებსო.
ბრმასა და კოჭლისაგან ქვეყანა ამოვარდნილიაო.
ბროწეული რომ ბატკნის ხმას გაიგებს - დალპებაო.
ბრუციანმა სხვას მიაძახა: “ჰაი, შე ბრუციანო”-ო.
ბრძანება ქონებაზე ჰკიდიაო.
ბრძენი სიტყვა ითქვა - ბრძენო ყურო სადა ხარო.
ბრძენის ურიგო ქცევისა ბაძვით წახდება ერიო.
ბრძენისა “მე მგონია” უფრო ჭეშმარიტია, ვიდრე ბრიყვისა “მე გარწმუნებთ”-ო.
ბრძოლად კაცსა უნდა: ფარხმალი, გული, გამოცდილება.
ბუზანკალი ბედაურის და ჩოჩორის კუდ ქვეშ ერთნაირად არისო.
ბუზი მყრალი კი არ არის, საძულველიაო.
ბუზი რომ თავზე დაგბზუის, კოღოც მაშინ დაგკბენსო.
ბუზს სპილოს ყურში დაუზამთრდა და გაზაფხულამდე დარჩა, მერე გამოვიდა და სპილოს მადლობა მოახსენა. სპილომ უთხრა: ვინა ხარ? მე შენი არც შემოსვლა გამიგია და არც გასვლაო.
ბუზსა ჰკითხეს: რათა ბზუიო? - იმიტომ, რომ როცა ჩუმად ვარ - მადლიერი არავინ არისო.
ბულბულმა კარგი გალობა იცის, მაგრამ ხორცი არ უვარგაო.
ბუმბულს მანამ ქარი არ დაუბერავს, თავისი თავი მძიმე ჰგონია.
ბუმბულში აწვენდნენ და ეკლებში გარბოდა.
ბუმბული ზოგჯერ ეკალზე ძალიან გჩხვლეტავს.
ბურთი მოძალესაო.
ბუს შემყურეს ბუს კლანჭები თვალებში ეჩხირებოდაო.
ბუხარი და ორი კაცი, თუ გაჭირდა სამი კაცი, თუ მეოთხე მიემატა, მასპინძელო, გარედ გასწი! (გადი)
ბუტიას ნაწილი გემრიელიაო.
ბუტიას შეუჭამენ, მძინარეს შეუნახავენ.
გ |
გაბრაზებული თათარი სიმღერას მოუმატებსო.
გადამდებს სად გაექცევი, გადმოგყვება გადასავალს.
გადამხდა გადასავალი, სხვას უარესსა მოველი.
გადარეულისათვის ნიადაგ ლხინია.
გადი, გამოდი, გუთანო ღირღიტა ბანი უთხარო.
გადმომიგდე იტრიაო, როგორც ერთი კიტრიაო.
გავბრიყვდი და შევჯექ ვირსა, მკვინტა და დამცა ძირსა.
გავიქეცი ქაჯიანს მეძახიან, დავდგები - ბანდიანსაო.
გავიქეცი, ქაჯიანი მითხრეს, - დავდექ ლაჯიანი.
გაზაფხული არ დადგება, სანამ გურჯი ძვალს არ გასტეხსო, - უთქვამს თათარს.
გაზაფხულის რძე რძალსაო, შემოდგომისა ქალსაო.
გაზაფხულისა თავზედა ხეს ფურცელი გამოუვა, კაცი რომ გაღარიბდება, თავში ჭკუა გამოუვა.
გაიქცე სადღა წახვიდე, გასასვლელი ხიდი გაქვსო?
გაიყარნენ ნაცარანი, რა გაიყონ რაც არ არი.
გაკრეჭილ კვიცს ბედაურ ცხენს არ გაუჭენებენ.
გამარჯვებულმა გუთანმა სამოცი* კვალი მოხნაო, ან ხარმა როგორ შეიძლო ან გუთნის დედამ რა ქნაო.* ჩვეულებრივი გუთანი ხნავს 22-30 კვალს.
გამარჯობა არაყო! - მაშ მშვიდობით ჭკუავო (გონებავ).
გამგონი გაიგონებსო.
გამიყვანა სამართალშიო.
გამოდგა დამპალი კომშივითაო.
გამოსავალი სისხლი დროზე უნდა გამოუშვაო.
გამოსავალი სისხლი მაინც არ გაჩერდებაო.
გამოუდექ სიმართლესა, გამოგილევს სინათლესა.
გამოუცდელ ანგელოზს გამოცდილი ეშმაკი სჯობიაო.
გამრჯე კაცისთვის ძლიერ დიდი სასჯელი, უსაქმურობაა.
გამქცევიც და მიმწევიც ორივე ღმერთს ეხვეწებოდაო.
გამშველებელს მოხვდებაო.
განა ბებერი ცხენი ქერს არ სჭამს?
განა იერუსალიმში ძაღლები არ იყვნენ?
განა ნინიას ბაღია.
განაყოფი რომ კარგი იყვეს, ღმერთსაც ეყოლებოდაო.
განსაცდელს ქრისტეც ერიდებოდაო (ჭირს მორიდება უნდაო).
განცხადების თვეში ბებერმა მარწყვი მოინდომაო.
გაპენტილი ბამბა და გაცრილი ფქვილი კაცს არ დაენახვებაო (აბუებული სჩანს და ბევრი ჰგონიაო).
გარედ გასული კაცი მაგარიაო.
გარედ მტერს უთხრის თვალსაო შიგნით კი თავის თავსაო.
გარეთ მტერს აბრმავებს, შინ მოყვარესო.
გარეთა ვარ შავი ვარ, აბანოში ვწითლდები.
გარეულ ოქროსანსა შინაური წივდამწვარი გერჩიოსო
გარეული თაგვი, შინაურ თაგვს არ აყენებდაო.
გარეული მოვიდა, შინაური დააფრთხო.
გარეულმა ქათამმა შინაური ქათამი გააგდო.
გასათხოვარი ქალი მღერის, როცა გათხოვდება - ტირის.
გასათხოვარმა ქალმა უთხრა დედასა: სიძე მოგდისო. - აბა სად არიო? - მოგატყუილეო. - შენს თავს მოატყუილეო.
გატეხილი პური არ გამთელდება.
გაუგონიათ ალია მომკვდარაო და კი არ იციან - რომელი ალიაო.
გაუთლელი სჯობს ალმასი, გათლილსა ფირუზოვანსა.
გაუსინჯავსა სიტყვასა ჩხავილი სჯობიან ტურისა.
გაუყრელს ვერავინ ვერ გაჰყრის.
გაუჭირვებლად ვინ გაიჭირვაო?
გაქცეული თევზი დიდი გამოჩნდებაო.
გაქცეულს კვალზე მიჰყვეო, დადგომილს წინ დაუდექიო.
გაღმა გაედავე, გამოღმა შეგრჩებაო.
გაღმართს დაეცილე და გამოღმართს დაგრჩებაო.
გაცემულ სიკეთეს ხალხი არ ივიწყებს.
გაცივება, გაცხელება ორივე ჭირიაო.
გაძლევენ აიღე, გცემდნენ გაიქეც (რუსული).
გაძღომას ძროხაც მიხვდებაო.
გაძღომას გაწვდენა სჯობიაო.
გაწოდილო ქალო, მოთრეულო კუტალო, არც გსვამ წყალო, არ შეგირთობ ქალო.
გაწყდება საცა წვრილია.
გაჭირვება აღმართში აგახტუნებსო.
გაჭირვება მიჩვენე და მუხლს (სისწრაფეს) გიჩვენებო.
გაჭირვებამ აბრეშუმის კაბა გამაცვეთინაო (ერთად ერთი შემონახული კაბა).
გაჭირვებამ დედოფალთან დამაწვინაო.
გაჭირვებამ სჭავრა - დიბა მაცვეთინაო.
გაჭირვებაში ქაჩალი თავი მეწისქვილესაც გამოჰყენებია.
გაჭირვებაში ჩიტი ჩიტობით ღობეს შეეხიზნებაო.
გაჭირვების ტალკვესიაო.
გაჭირვებულ კაცს, ცამ გაუღო პირიო.
გაჭირვებული კაცი ზღვაში გავაო.
გაჭირვებული ლოგინზე უნდა დაიმორჩილო, მორჩება ვეღარ მოერევიო.
გაჭირვებული მუდამ გაჭირვებული იქნებაო.
გაჰყიდა მამული, იყიდა ხრამული.
გდიე, ვერ დაგეწიე, დავჯექ და მოგიცადეო.
გეგუთს ძაღლი გალახეს და მოწამეთს სტიროდაო.
გემი ისე არ დაიღუპება, რომ ერთი ფილუკაც არ დარჩესო (გურ.)
გემოვანს საჭმელს თან ახლავს კბილისა მოსაჭრელიო.
გესმოდეს თარო - კედელო, ბანიდან მაყურებელო!
გეუბნები კედელო, გაიგონე რეგვენო!
გეშინოდეს იმისა, ვისაც შენი ეშინიანო.
“გვამს” ნამუსი არა აქვს.
გვარი გვარს ებრძვისო.
გვარი ვანში (ნაგავი), თავი - ჯარში.
გვარიანი ცხენი წკიპურტსაც არ ირტყამსო.
გველი გარედანაა ჭრელი, ადამიანი შიგნიდან.
გველი ვარ ბატონის საყვარელი - ყმისგან უბეში ჩასმას მოველიო.
გველი წავიდა ბრუდობიმ ეგონა გადარჩებოდა.
გველი კაცის სიყვარულით ვერ ძღებოდა, კაცი გველის მტრობითაო.
გველის დაკბენილს ძილი მოუვა, მშიერს კი არა.
გველის ზმანებაში ხვლიკი გაწყვეტილა.
გველის კუდსა რა გაასწორებს, ხვრელშიაც კლაკვნით გაიცურებსო.
გველო მოვიდა ანკარა, თავით ბოლომდე გაგყარა, ისე გახმეს შენი წელი, როგორც მაღლა სარია წვერი.
გველმა კანი გაიძრო, მაგრამ გული გველისა შერჩაო.
გველმა სთქვა: კბენა არ ვიცოდი - კაცმა მასწავლაო.
გველსა ხვრელით გამოიყვანს ენა ტკბილად მოუბარი.
გვერდ სისხლიანსა გვერდ ტალახიანი სჯობიაო.
გვიან ნაფარცხი რომ გაგიკეთდეს შვილს ანდერძად ნუ დაუგდებო.
გვირგვინი პატიოსანი სჯობს მეფეთა დასაბურესა.
გვრიტის ნახული კანაფი, მარცვალს ვერ გაიკეთებს.
გვყავს არ ვაფასებთ, დავკარგავთ და ვსტირით.
გზა გაუსინჯე საქმესა, თუ გინდა რომ არ წახდესა.
გზა კეთილისა კაცისა, ნიადაგ გქონდეს სავალად.
გზა ნაგზურს, წყალი ნარწყულს.
გზა რამ მოღალა და ბერი კაცმაო.
გზირს სოფელში არ უშვებდნენ, ფარხმალი მამასახლისისა დამიკიდეთო.
გინდ გახიე, გინდ გაფხრიწე (ერთიაო).
გინდ დანით დაგიკლავარ, გინდ დუმითო.
გინდ რეგვენისთვის გისწავლებია, გინდ მკვდრისათვის გიწამლებია.
გინება პატრონისაო.
გიორგობულა* გოჭიო - გაზაფხულზე ღორიაო.* გიორგობისთვის გოჭსა ჰქვია.
გიჟი აბნევდა - ჭკვიანი ჰკრეფავდა.
გიჟი ბამბაზედაც (შამბზედაც) ფეხს მოიტეხსო.
გიჟი და სიყვარული ორივე ერთიაო.
გიჟი დასაქმე და შენც უკან მიჰყევ.
გიჟი ზოგჯერ მართალს იტყვის.
გიჟი მიუშვი ნებასა, თვით შეეყრება ვნებასა.
გიჟი მოზვერი კარგი ხარი დადგებაო.
გიჟი ნურც მტრად გინდა, ნურც მეგობრად.
გიჟი ქალაქს მიდიოდა, რა მიჰქონდა რა მოჰქონდა.
გიჟი ქორწილში შევარდა, ჩემს სახლს აქა სჯობიაო.
გიჟმა ფეხი აიშვირა, მეც ნახირში ლალა ლალაო.
გიჟს აჰყე, ჭკვიანს დაჰყე.
გიჟს ნურც ეტყვი, ნურც ათქმევინებო.
გიჟს ნურც გალანძღავ და ნურც გაელანძღვინები.
გიჟს ნურც ჰკითხავ, ნურც დაუჯერებ.
გიყვარდა, მამავ, ურემი, დაჯექ და იღიღინეო.
გიცნობ, რკინაო, მიძევხარ წინაო.
გიხსნას ღმერთმა: ადიდებული წყლისაგან, გაძლიერებული ცეცხლისაგან და ქალის შაირისაგან.
გლახა ამპარტავანი მიწას ემძიმებაო.
გლახა ამპარტავანი ღმერთსაც სძულდა, კაცსაცაო.
გლახა გლახას მისდევდა, ეგება ფარატიანი დავარდესო.
გლახა გლახას წაეკიდა ორივ წყალში ჩავარდაო.
გლახა მოყვარეს კაი მტერი სჯობიაო.
გლახა მუშას შემოდგომაზე მოუკვდება გულიო.
გლახა მჭედელმა მისი წაადოო.
გლახა რომ ერთი იყოს, ყოველდღე ერბო-კვერცხს სჭამდაო.
გლახა სიტყვა მათრახია.
გლახა ცხენი ბოლოსო.
გლახათ მოწყალე ღმერთსა სძულს და კაცს უყვარსო.
გლახაკთა გამცემი ღმერთს სძულდაო.
გლახამ აღაპი ქნა, თითონ შეჭამაო.
გლახამ გლახა გაღლიტა, მათხოვარი ჩამოვიდა.
გლახამ ფული იშოვა და გამოსახვევი ვერაო.
გლახას ერთი ფრჩხილი (თვალი) ჰქონდა, ისიც ქე წავარდაო.
გლახას კიტრი მისცეს, გამოართო და თქვა: რაღა დასეტყვილი მერგოო.
გლახას მისი სიგლახე ეყოფაო.
გლახის ქონებას კაი დაეპატრონებაო.
გლახასთან ნურც დაწვები, ნურც დააწვენო.
გლეხი რომ ეკლესიაში შეუშვა, ხატებს ქვებს დაუშენს.
გლეხი რომ ცხენზე შეჯდება, ღმერთი ავიწყდება.
გლეხი ძროხას ეძებს ჯიშიანს, თავადი - ცოლს.
გლეხი ხატს შეეჩვია და ნაფოტის სროლა დაუწყოო.
გლეხის შვილი იზრდებოდა და თანდათან ვირდებოდა.
გლეხმა კაცმა რა გაყიდაო? პური და ღვინო. რა იყიდაო? - ისევ ისაო.
გლეხს რომ ჯორზე შემოიჯდენ, გადაგაგდებსო.
გლეხს უთქვამს: თუ მათქმევინებ, სათქმელი ბევრი მაქვს, მაგრამ პირზე ხელს მაფარებენო.
გლეხს ხატზე აკოცნინეს - მერე ისე შეეჩვია, ქვებს ისროდაო.
გოგიაა მთოხნელიო, ოცდახუთი მთოხნელიო.
გოგიაო, გოგიაო, რაც მოგივა, მოგივაო.
გოგიას სჯობს ივანიკა და ივანიკას ძაღლის კურკლიო.
გოგობიჭური მოპყრობა, არის დროების ოხრობა.
გოგოს ნაკეთი სამხარი, ბიჭის მომკილი ყანაო.
გოგოს ქუდი ესროლე, თუ წაიქცევა ხომ კარგი, თუ არა და შენ წააქციეო.
გოგრა ვერ გახდება შირაზის შუშა, რაც უნდა მაღლა თაროზე შესდო.
გომბიას ბუმბულში აწვენდნენ, “ფუჩეჩ-ფუჩეჩს” იძახოდაო.
გონიერი კაცი ქვეყანას ამშვენებს და უგუნური დედამიწას ამძიმებსო.
გონიერი რასაც აკეთებს, ის მას არ აკვირებსო.
გოშია აქესო და კლდეზე გადააგდესო (წაქეზებაზე).
გოშია აქეს, ძაღლებს შეაჭამეს.
გოჭიან ღორს წმინდა წყალი არა ჰხვდაო.
გოჭიანმა ღორმა სუფთა წყალი ვერ დალიაო (რაჭ.) (გოჭები ყველაზე ადრე შეცვივიან წყალში).
გოჭის კუდზე დანა გატყდა.
გოჭსა სიმინდი ერთი კოდი უნდა გაუთავდესო*.* სიმინდის ჭამას რომ დააწყებინებ, იმ დროიდან, ვიდრე გოჭი მინდორზე გავიდოდეს.
გოჭსა სიმინდი თუნდა ქეჩოში, თუნდა ცხრა მთას იქით.
გრძელ გზასაც ბოლო ექნებაო.
გუგულის გუგუნი ზაფხულს მოიყვანს.
გუდამაყრელ ზალიკასა ერთი კარგი ქალი ყავსა, საჩოხეს და საპერანგეს სულ ერთ ღამეს დაართავსა.
გუდასავით გაგბერავ.
გუთანს მომეტებული ხარი არ მოსჭარბდება და წისქვილს - მომეტებული წყალიო.
გუთნის დედა თუ გარგია, მეხრეს მაშინ უხარია.
გულ-მოსული კაცი და მთვრალი ორივ ერთიაო.
გულადი ქორი ქანდარაზე.
გულადს კაცზედა პურადი სამას გაქცევაზე მეტიაო.
გულდიდი ქორი ქანდარას ჩამოიხრჩვაო.
გული ბრძნისა იქ არის სადაც სტირიანო, - ბრიყვისა - სადაც ყვირიან.
გული გულის შენაწებარი, კაცმან ვერ გახსნას ვერრითა.
გული გულისა მოყვარე უგულოდ მალე დადნების.
გული თვალს აცლის, ქრთამი - ორსავ სცვლის.
გული თუ არ ერჩის კაცსა, ფეხით სულ ვერ ივლისო.
გული ნაღვლითა აღვსილი ვით იქმნას გამომკვლეველად?
გული როსტომისა და ბარგი ლოკოკინისაო.
გული ყოველთვის იმღერის, მაგრამ ჟამი არ შობაო.
გული შიგნიდან აქვს.
გულის გასაღები, ჯოჯოხეთში იჭედებაო.
გულის თქმას პირი ამოსთქვამსო.
გულისა პირმან ამოსთქვასო.
გულმა გულს სიტყვა უთხრაო, ენამ ორივე გასცაო.
გულკეთილობა კაცს ააშენებს, ბოროტება კი დააქცევს.
გულს გული ადვილად იცნობსო.
გულს მოიზიდავს ბოროტი, კეთილი გაიტაცებსო.
გულწრფელად მონანებული ცოდვა კაცს ეპატივებაო.
გურიელის სული ნუ წაგიწყდებაო* (სიმართლეზე).* გურიელები გურიის მთავრების ჩამომავლობა არიან გურიაში; ყველას დიდი პატივი ჰქონდათ მათი, იმოდენ პატივით იხსენებდნენ, რომ მათ თავს ჰფიცავდნენ.
გურულსა ჰკითხეს: ვინ ხარ ყაძახოვო და მეგრელიო! ჩვენს დროში ყველა მეგრელიაო.
გუშინ ღვინო დავლიე ხელჩაფით და დაფითაო, უფროსობას რო არ გითმობ, მისთვისა ხარ ჯაბრითაო.
გცემ და არ გატირებ.
დ |
და დის სახლში მოვიდა, თავი სამშობლოში ეგონაო.
და მოკვდა ძმისთვისაო, და არა ძმა დისთვისაო.
დაადარე მსხალი პანტას, ბროწეული ბიასაო.
დაბაღს რომ ტყავი მოეწონება, მიწაზე დაახეთქავსო (მესხ.).
დაბალი ამაღლდეს - მაღალი დამდაბლდეს.
დაბალი ვერ შესწვდა, მაღალი არ მოდრკა.
დაბალი ღობეა.
დაბალსა მტერსაც ეკრძალე, ღვარსა ჰგავს დაღმამდინარსა.
დაბნეულს ფეტვის მარცვალს წიწილის მეტი ვერავინ აჰკრეფსო.
დაგეკარგოს რამე - არ სთქვა, იპოვნო - არა სთქვაო.
დაგეშილი ჩიტი ბადეში არ მოხვდება.
დაე, დამძრახონ და ნუ შემიბრალებენ.
დავარდნასაც* მიშლი?* დავარდნა - დაქანცვა, დაღალვა.
დავას ფულითა ყიდულობენ.
დავაყარე წისქვილსაო, გამოვედი სირცხვილსაო.
დავდგები ლაჯიანი მქვიან, გავიქცევი - ქარიანი.
დავლიე ღვინო, მან მომკლა, არა და მისმა სურვილმა.
დავრდომილს წიხლი კი არა, შველა უნდაო.
დავწვრილშვილდი - დავიწიე, დამეზარდნენ ავიწიე.
დაზარება სჯობს დატყუებასაო.
დათვმა კბენა არ იცოდა, კაცმა ასწავლაო.
დათვმა სიხარულისაგან თავის ბელი მოჰკლაო.
დათვო პანტა გიმწიფსო და კიდევაც მიჭირსო.
დათვს ვენახი მიაბარეს: არც არავინ შეუშვა და არც არა შიგ გაუშვა.
დათვს თავის მახრჩობელა პანტა უყვარდაო.
დათვს თავისივე ქონი საჯდომს სწვავდაო.
დათვსა ჰხედავდნენ და მაინც კვალს ეძებდნენო.
დაინახო მელია თოფი მოარტყიო, დაიჭირო - ტყავი გააძრეო.
დაკარგული ძროხა ცხრა ლიტრს იწველიდა, დაუკარგავი კი ერთ ჩარექსაც არაო.
დალალის გული მხიარულია.
დალიე საბრძნო წამალი, დაღვარე სიშმაგენია.
დალეულს დამპალი სჯობს.
დამ დასა საცერში გახედა: - როგორა მხედავო? ისე, როგორც შენაო.
დამ დის ამბავი არ უნდა იცოდესო.
დამალულმა ჭირმა მოჰკლა კაციო.
დამთქნარება გადამდებია.
დამპალი ვერა უძლებს რა!
დამღუპა სიმართლემაო.
დამწვარს მდუღარე გადაასხესო.
დამჭკნარი ვარდი ახალ ჭინჭარს მაინც სჯობიანო.
დანა ვინ მისცა მჭედელსა, ფეიქარს ხელსახოციო.
დანა კი არა, ნეტავი კბილიც არა გქონდესო.
დანაპირებმა კაცს ცოლი აჰგვარა მკლავიდანაო.
დაპირებულიაო, ჩაჩრჩილებულიაო.
დარი მუშაობს, კაცი ქებულობს.
დარია თუ ავდარია, ჩემი გული მაგარია.
დარბაზო, ძალად გამღერებენო.
დარბაზს შესვლა შენს ხელთაა და გამოსვლა - პატრონისა.
დარნი მუშაობდნენ და მუშები იკვეხდნენო.
დარში ნაბადს ნუ დააგებ, ავდარში ქალამანსაო.
დარში ფუნაც კი აგორდებაო.
დასაკლავ ხარსა რაღა ლოდინი უნდაო.
დასარჩენი დარჩეს, წამსვლელი წავიდეს*.* ამ ანდაზას უფრო ხშირად თათრულად იტყოდენ ხოლმე: გელანი გალსინ, ყალანი ყალსინ.
დასჯილსა - სასჯელი, სახარკოსა - ხარკიო.
დაუპატიჟებელ სტუმარს აბუჩი ჰქვიანო.
დაუჩვეველს ნუ დააჩვევ, დაჩვეულს ნუ გადააჩვევ.
დაფარული ეშმაკისაა.
დაღამებას ძროხაც მიჰხვდება.
დაღვრილ ერბოს ისე ვერ აიღებ, რომ ცოტა არ დარჩესო.
დაღვრილი წყალი აღარ აიხვეტება.
დაშინებულმა ძაღლმა ცხრა წელიწადი ჯირკს უყეფაო.
დაჩივლება თხოვნაა, თხოვნა ძალით წართმევაო.
დაჩვეული გვამი პრუწს ვერ მოიშლისო.
დაცინვას კაცი არ მოუკლავს, სიმშილს არ დაუბნედია.
დახლიდან ნემსი რომ ამოიღო, მახათი უნდა ჩადოო.
დაჰკა უბედურსაო.
დგომა მგზავრისა - ცდომაა.
დედა იკითხეთ და კვიცი ისე იყიდეთ.
დედა მაინც დედა არის, თუნდ ხუზურის ქალი იყოს.
დედა რომ სწყევლის შვილსო, ძუძუები უარს ამბობენ, მამა რომ სწყევლისო, წვერიც ცანცარით “ამინს” ეუბნებაო.
დედაბერი ბუქნას უვლიდა - არც მთა უმადლოდა, არც ბარიო.
დედაბერი კერიის ძირში დაიმტვრაო.
დედაბერი ფრჩხილს სწუნობდა ისიც მამალმა წაართვაო.
დედაბერმა იანვარში მარწყვი ინატრაო.
დედაბერმა მუგუზალით ზღვა დასწვაო (დედაბერმა დაიჟინა: ზღვა უნდა დასწვაო. წაიღო მუგუზალი, ჩაჰკრა შიგ. ზღვა არ დაიწვა. დედაბერმა თქვა: “მე კი ვკარი დასაწვავად მუგუზალი და თუ არ დაიწვა, ეგ სხვა საქმეაო”).
დედაბერო, თუ არ შეგიძლია, საყადული ააყუდეო (გურ.).
დედაბერს უთქვია: იმდენი ვერ მოვიცალე, რომ მოვკვდეო.
დედაბერს შვიდი სოფელი (შვიდი სოფლის ფიქრი) აწუხებდა, ხოლო იმისი კი არავის ჰქონდა.
დედავ-იმედო, ციხე-ქალაქო.
დედაკაცი ღრმად იხედება, მამაკაცი ვრცლადაო.
დედაკაცი ჰევააო (განრისხებულზე) (მესხ.).
დედაკაცის შარიო - მოვარდნილი წყალიო.
დედაკაცმა გაიწია და ცხრა უღელმა ხარმა ვერ შეიმაგრაო.
დედაკაცმა რომ გაიწია, ისე ცხრა უღელმა ხარმა ვერაო.
დედაკაცს თუ გმირობა სურს, დაე, ნახევარ საათს გაჩუმდეს.
დედაკაცს როცა ქმარი ჰყავს ამირანიაო, როცა ქმარი მოუკვდება - ამირანთ-ამირანიაო.
დედაკაცს უთხრეს ცაში ქორწილიაო, კიბეს შევიდგამ და ზედაც ავალო.
დედაკაცს ძაღლიც არ შეუყეფსო.
დედამიწა გრილია, მკვდარს რომ მიაბარებენ, მალე გაუცივებს გულს.
დედამიწის ვალი ცას არ შერჩენია და ცისა დედამიწასაო.
დედაშენი ქორს რომ მიჰქონდეს, შენ ჰაიოს ნუ შეუძახებო.
დედაჩემის გამომცხვარი კვერი ახალციხეს თბილი ჩამყვაო.
დედინაცვალი, გერიო, ერთმანეთისა მტერიო.
დედინაცვალი - თვალში ნაცარი.
დედის პირი რომ იწყევლება ძუძუები ილოცებიანო.
დედის წინ მავალ კვიცს ფეხი მოუტეხიაო (ხევს.).
დედის წინ გამქცევ კვიცსაო, მგელი გამოჰკრავს კბილსაო.
დედლის სიმაგრეო - მამლის სილამბეო.
დედლის წვენი წვივში ჩაისხესო (ვითომ გემრიელიაო).
დედმამა შვილისათვის, შვილი თავისათვის.
დეკეული ძროხა შობდა, მოზვერს გული უსკდებოდა.
დიაკვანმა სთქვა: ჩემი დავითნი მომიტანეთო.
დიაკვანს, რომ ღვინო მოსწყურდება მღვდელს მიჰკერძავს, შემდეგ რიგი ჩემზე მოდგებაო.
დიასახლისი ის როდია, ვინც ბევრს ლაპარაკობს, ის არის დიასახლისი, რომელიც შეჭამადს ამზადებს.
დიაცი მიმავალი იკვეხის, და მამაცი - მომავალიო.
დიაცთა უნდა იტირონ, მამაცთა - შური იძიონ.
დიახ, გიჯობს მოეშორო ავის კაცის სამსახურსო.
დიბა* რომ დაიხევა, ფეხზე არ დაიხვევა.* დიბა - ძვირფასი აბრეშუმი.
დიბა სტავრა სჩიოდა: ვაი, თუ გლეხმა გამცვითოსო, უჯილაგოდ გამომჭრას, უილეთოდ* შემკეროსო.* ილეთი - შნო.
დიდ აღმართს დიდი დაღმართიც მოსდევსო.
დიდ გოლვას დიდი ავდარი მოსდევს.
დიდ ზამთარს დიდი მოსავალი მოსდევს.
დიდ თავიან კაცის გეშინოდეს, პატარა თავიანი - ქალისო.
დიდ მარხვას უთქვამს: ისე მალე გავირბენ, რომ ქვრივმა პერანგის გამოცვლაც ვერ მოასწროსო.
დიდ ნადირს დიდი ნაგაზები ჰყეფენო.
დიდ საყდარში პატარა წირვა განა არ იქნება?
დიდ სიყვარულს დიდი სიძულვილი მოსდევსო.
დიდ ფაფას დიდი სულის ბერვა უნდაო.
დიდ ქვაბში ვერ ეტეოდა, პატარაში ლაღე იყო.
დიდი ცემით რკინაც ტყდებაო.
დიდ ხეს დიდი ნაფოტი დასცვივაო.
დიდ ფელამუშს დიდი გობი უნდაო.
დიდი ბუქი მარტსო.
დიდი იალქნის დაბერვას დიდი ქარი უნდაო.
დიდი კაცის ნაჩუქარი, მალე უნდა გადაყლაპო.
დიდი ქვეყანა მიუწვავს ენასა მაბეზღრისასა.
დიდი ძვლიდან დიდი ტვინი გამოვა.
დიდკაცს მუდამ კრძალვა უნდა.
დიდს დიდი მოთმინება უნდა ჰქონდესო.
დიდს დიდი მუცელი უნდა.
დილა - საღამოზე ბრძენიაო.
დილას ვარდი - გულზე ვარდი, დილას მსხალი - გულზე შრამი.
დილით მთა და საღამოს ბარიო.
დილის ლუკმა ცოლის მზითევს სჯობიანო.
დილის შარი საღამოს ხეირს სჯობია.
დიღმის მინდორი დიდია, გაქცევა შენზე ჰკიდია.
დიღმის მინდორზე ერთი ჭიანა ბებერი ვერ ეტეოდაო.
დიცი, ფრისი არ ვიცი, არც გამაჩნია, არც ვიცი, როგორც გაჩნდნენ ისე დარჩნენ.
დო თუ შევჭამე, დოს ქილა ხომ აქ არის.
დო ჭამიას დო აგონდებოდაო, ყველი ჭამიას - ყველიო.
დოვლათი ბრმაა: ბუზივით ხან ვარდს დააჯდება ხან ნეხვსა.
დოლა თხამ წყალში ჩაიხედა, რქები არა მაქვს, ჯერ პატარა ვარო.
დოლა თხას რქები არ ამოუვიდა თავის თავი პატარა ეგონა.
დოს შეშინებული მახოხს უბერავდაო.
დრო არის შექცევა სჯობია, დრო არის - გაქცევა.
დრო დროთი, თორემ ჟამი ნიადაგ იწირებაო.
დრონი მეფობენ და არა მეფენი.
დროც არის პაპიჩემისა.
დუმას არ სჭამს, უკანიდან რად აბიაო.
დღე აქანა, ხვალ იქინა, რაღად გვინდა სახლის ქირა.
დღე წავიდა და არა ფათერაკიო.
დღევ, დაღამდი, ალოვ, გადიო!
დღევანდელ სიკვდილს ხვალინდელი სიკვდილი მირჩევნიან.
დღევანდელი სიტყვა - ხვალის ხიდიაო.
დღემეხვალიე კაცსაო, თოვლი მოუვა კარსაო.
დღეს არ იყოს და ხვალ იყოს, წყალმა ნაფოტი გარიყოს.
დღეს ჩვენი ღვინო გალაპარაკებს, ხვალ ვნახოთ შენი კაცობა.
დღის შარი სჯობია ღამის ხეირსაო.
დღისით კევის ღეჭიას, ღამე საქმის კეთიას.
ე |
ეკალი ნაქებარია ცეცხლის მოსაკიდებლად, მაგრამ არ ვარგა უბეში ჩასადებელად.
ეკალს თითო თითოდ ამოიღებენო.
ეკლესიის კარი ღია იყო - ძაღლს ნამუსი არ ჰქონდაო.
ეკლისა ადგილს ამოსვლა, ეკლისა არის წესია, მოხუცი იმას მოიმკის, რაც სიყრმით დაუთესია.
ელამელამ ღლიტოსო და მაჩაბელმა წყვიტოსო.
ელაო-გელაო, მღვდელი ძალზე გამაძღარა, დიაკვანს დაახველაო.
ელაპარაკე რეგვენსაო, ურახუნე კედელსაო.
ელვაა დედაკაცის სახე.
ენაგრძელი სულმოკლე იქნებაო.
ენა გულის მოციქულიაო.
ენა კბილებთან ახლო იმიტომ არის, რომ როდესაც სისულელე უნდა თქვას, კბილებმა მიძეკონო.
ენა რომ არა გქონოდა, ყვავი წაგიღებდაო.
ენა ტარტარა, ხელებ პატარა.
ენა ყბად აღებული, წყალწაღებული.
ენა უძვლო-უფხოა.
ენა ყველაფერს იტყვის, მაგრამ კაცს სინდისი უნდაო.
ენად მრავალმან მუხლად მრავალს აჯობაო.
ენას დიდი საბრუნავი აქვს.
ენას ძვალი არ აქვს.
ენას ძვალი არა აქვსო, სიტყვას ბაჟი არა აქვსო.
ენამ მოჭამა სოფელი, არც ეგრე ხმალმა ამოღებულმა.
ენამ რა მიყო და თავში კაკუნიო.
ენით მოტანილს ურმით მოტანილი სჯობია.
ენითა მუნჯი სჯობია ავმეტყველ მოუბარსა.
ერბო რომ გადმოვა, ციცხვსა და ჩამჩას ფასი დაეკარგებაო.
ერბოკვერცხის სიყვარულით ტაფას ჰკოცნიდნენო.
ერდოს მამალი ვერ დაამძიმებს და დედამიწას - გასათხოვარი ქალიო.
ერევანს კურდღელი იყო, ახალციხეს - მწევარიო.
ერთ ადგილს თუ ვირი ტალახში ჩაეფლა, მეორედ რამდენიც არ უნდა ურტყა, იქ ვეღარ გაატარებ.
ერთ დღეს დავბადებულვარ, ერთ დღეს მოვკვდებიო.
ერთ დღეს ქვეყანაც არ აშენებულა.
ერთ თითს მოჰკაკვავ თუ არა, ყველა თითები მოიკაკვება.
ერთ კაცს გაუგზავნია მეორესთვის კაცი: კაი ჯილაგის ღორი გყავს და გამომიცვალეო. იმას ერთი ხელსახოცი სიმინდი გაუგზავნი: აი ეს აჭამე და შენც კარგი გეყოლებაო.
ერთ კაცს სიკვდილი დაემუქრა: “შვილს მოგიკლავ”-ო. _ შენი ამბავი რომ ვიცი, არ გამიკვირდებაო.
ერთ კაცს სოფლიდან აძევებდენ და ის კი მამასახლისობას თხოულობდაო.
ერთ კაცს ურემი გადაუბრუნდა და თავის თავს რომ ვერა უყო რა, ასე წამოიძახა: “ახ, სადა ხარ, პატარა ბიჭო, რომ შენ დაგაბრალებდიო”.
ერთ მეზობელს მუცელი ასტკივდა, მეორე ხელს ისვამდაო.
ერთ ქვეყანას ვერვინ ნახეს, ვირი ყადად დააყენეს.
ერთ ქვეყანაში მუცელა იყო, ვისაც სტკიოდა, ის ხომ ამბობდა და ამბობდა: მუცელი მტკივაო; ვისაც არა სტკიოდა, ის უფრო ყვიროდა: მუცელსა მგვრემსო.
ერთ ყურსა ჰქვიან ისმინეო, მეორეს კი - ისხლიტეო.
ერთ წელიწადს მუცელა იყო და ყველა კაცი მუცელზე ხელს ისვამდაო.
ერთი აკვნის ბავშვის სტუმრობას თხუთმეტი ცხენოსანის სტუმრობა სჯობიაო.
ერთი აკლდა რვასაო, მოემატა ცხრასაო.
ერთი არაობა ათას გამარჯვებას სჯობიაო.
ერთი აყვავება ნეხვიც აყვავდება.
ერთი ბუკი (სკა) ფუტკარი ერთ უღელ ხარად ღირსო.
ერთი გადახტომით მწყერი არავის დაუჭერია.
ერთი გამტანი სჯობს, ას შემტანსაო.
ერთი გწყევლის, ერთი გლოცავს, ერთი თვალში ნაცარს გაყრის.
ერთი თხა მყავდა ელაო - ოჯახი დამინელაო.
ერთი თხილის გული ცხრა ძმამ გაიყოვო.
ერთი დარტყმით ხე არ წაიქცევაო.
ერთი დრო არავის შერჩება.
ერთი დრო ჩიტსაც კი აქვსო.
ერთი დღის ბატონობაც - ბატონობა არისო.
ერთი დღის საგზალი გინდ ზურგით, გინდ მუცლითო.
ერთი ენძელა გაზაფხულს ვერ მოიყვანს.
ერთი იცინოდეს - თავის თავს სცინოდეს; ორი იცინოდეს - ერთმანეთს სცინოდეს; სამი იცინოდეს - მართლა იცინოდეს.
ერთი კაი კაცის სახელი დარჩება ქვეყანაზე და მეორეც - ავისაო.
ერთი კაკლისთვის ქვას არ ისვრიანო.
ერთი კარი რომ მიიხურება, მეორე გაიღება.
ერთი კაცი მაღალი მთის ძირში იდგა შეუპოვრათ, მთა ეუბნებოდა: - გამეცა თორემ წამოვიქცევიო! კაცი ისევ ისე იდგა, მთა არ იქცეოდა და იმას კი კვლავ გაიძახოდა: გამეცა, თორემ წამოვიქცევი და ქვეშ დაგიტანო. კაცი გაბეზრდა ბევრის მუქარით და უთხრა: - შე ოხერო, თუ წამოიქცევი, წამოიქეცი, რაღას იმუქრებიო?
ერთი კაცი სხვაგან დაითრო და თავის მარანს დაუწყო კოცნა, შენი ჭირიმე ჩემო მარანო, შენ დამათვერიო.
ერთი კაცის მარჯვენით ასი ცხოვრობსო.
ერთი კეთილ-გონიერი დედა მასწავლებლად ღირსო.
ერთი მაქვს, სჯობს ათას მქონდეს.
ერთი მგელი კვდება, მაგრამ სხვა ათასი ლეკვი რჩება.
ერთი მე ვკარ, - ერთი ჩემმა ძმობილმა და დობილს თვალი გავარდა.
ერთი მერცხლის ჭიკჭიკი გაზაფხულს ვერ მოიყვანსო.
ერთი მთაა, რაც ღმერთს ქვეყანა გაუჩენია, მას აქეთ იმუქრება: გადმოვინგრევი, გადმოვინგრევიო, მაგრამ დღესაც თავის ადგილს დგას უძრავად.
ერთი მუჭა ბალახი აქლემსაც მაღლა აახტუნებსო.
ერთი ნახვა ცნობაა, ორი ნახვა - ძმობაა.
ერთი პირი ძილი წყალსაც მოუვაო.
ერთი პირის ჭირიმე, ბევრი - ხელისაო.
ერთი პირიდან სითბოც ამოვა, სიცივეცა.
ერთი პური მეტი მიეცი და პური მეპურეს დააკვრევინეო.
ერთი პური წლამდის გორავსო.
ერთი რეგვენი მოიქნევს ალმასსა და ზღვაში გადააგდებს, ათასი ჭკვიანი რომ მიადგეს, ვერ ამოიღებს.
ერთი რძალი თავს იბანდა, იმისმა უმცროსმა მაზლის ცოლმა ჯარა დაამტვრია და ცეცხლს შეუნთო, ჩემს რძალს არ შესცივდესო.
ერთი საღი თვალი, ორ ბრუციან თვალს სჯობიაო.
ერთი ტიკისთვის არ იყო, ორში ასხამდენო.
ერთი ფინჯანი ყავა მუცელს კი არ გააძღებს, გულს მოიგებსო.
ერთი ქალის ოდენს ცხრა უღელი ხარიც ვერ გასწევსო.
ერთი ქამანდით ფალავანი არ დაეცემა.
ერთი შერჩა მელასაო - კიდევ ელის კბენასაო.
ერთი შესწვი, მეორე შესცხე.
ერთი შვილის გაზრდას ერთი კოდი ფეტვის დაჩხვლეტა სჯობიაო.
ერთი ცხვარი ორ ალაგას არ დაივლებაო.
ერთი ძაღლი ორ კურდღელს ერთად ვერ დაიჭერს.
ერთი წლის ბერწობით ძროხა არ დაიკვლისო.
ერთი ჭკუა რეგვენსაც დაეჯერებაო.
ერთი ხატი სალოცავად არ კმარა.
ერთი ხატის ლოცვა კაცს არ აცხონებსო.
ერთი ხელი ხმას არ გაიღებს, ორი ხელი კი გააათკაცებსო.
ერთი ხელით ორი ნესვი არ აიღება.
ერთი ხიდან ძელი არ გაითლებაო.
ერთგული არ გაორგულდება, ორგული არ გაერთგულდება.
ერთია ცეცხლი, მეორე - ნავთი.
ერთის გაჯავრებულმა ყველა თან მიატანა (ერთმა კაცმა უბეში ერთი მუჭა ფუტკარი შეისხა და უნდოდა შინ წაესხა. აკი ერთმა უკბინა. მოისვა უბეზე ხელი და ყველა მისრისა).
ერთის (შვილის) შემყურე, წყალში ჩამყურეო.
ერთმა გველი ეკალზე გადადებული ნახა და სთქვა: ჭირი ჭირს გადასდებიაო.
ერთმა თაგვმა ცხრა ქვევრი წაბილწაო.
ერთმა კაცმა ნალი იპოვნა, ღმერთო სარკინეთი ამოაგდეო.
ერთმა კაცმა ქორწილი ქნა ერთი ჯამი ღვინითა, პატარძალი მოიყვანა შეკაზმული ვირითა.
ერთმა მსუნაგმა ღორმა ჯავახეთი ამოაგდო.
ერთმა სამი დღის სიცოცხლისათვის სამი თვის ძაღლი შეჭამაო.
ერთმა ფეხმოტეხილმა ტილმა ცხრა ლოგინი გადაიარაო.
ერთმა ცოლქმარმა კამეჩის ტყავზე დაწოლა ივიწროვაო.
ერთმა წუწკმა თაგვის კუდმა ასიანი წაბილწაო.
ერთმა წუწკმა ღორმა ასი ღორი გასვარაო.
ერთმანეთისა ჯაბრითა, სახლი აივსო ნაგვითა.
ერთს მომგვარე ქვია, ორს - მომისხიო.
ერთს რომ იტყვი, მეორეც უნდა სთქვაო.
ერთს ქვეყანას ბულბული (ან ტურფა) არ იყო და ვირს ვარდისახარს ეძახდნენ.
ერთხელ გაჭირვებაში ქაჩლის თავი მეწისქვილესაც გამოსდგომიაო.
ერთხელ დაკოდილ გულს ვეღარაფრით გაამთელებო.
ერთხელ იყოს თხა მგელი იყოს.
ერთხელ კოჭლი წინაო.
ერთხელ მეც ვიყავ მეცხვარე, ცხვარი გავრეკე ლილოსა, სულ თავზე შემოვიკრავდი მთელი ლეჩხუმის ტილოსა.
ერთხელ შეველ საყდარში და თვალი გამოვითხარეო.
ერთხელ წავედ წირვაზედა, ფეხი მომტყდა ყინვაზედა.
ერთხელ წიხლის კვრით ციხე ვერ დაინგრევა.
ერთხელ ჯოჯოხეთსაც მიადგა მზეო.
ერთხელაც იქნება _ თხა მგელი იქნება.
ერთხელაც იქნება მელას მინდორზე გაუთენდებაო.
ეს ბურთი და ეს მოედანი.
ეს დღე ხომ კატას არ შეუჭამია.
ეს ესაო, ეს ისაო, გამოიფხიკა ქისაო.
ეს ვირი და ეს ხეო.
ეს ვირი ხომ ბედია და - ჩონჩორიკიც მეტია.
ეს მკვდარი ამ ტირილად არა ღირსო.
ეს მკვდარი ამ ზუზუნით არ გასვენდებაო (მკვდარი საპატიო იყო, მაგრამ მომტირალი - უხეირო).
ეს ოხერი სიღარიბე ჩვენსა არის შეჩვეული, საცა წავალ თან წამყვება, კალთაში მყავს გახვეული.
ეს რა მეწკარუნებაო, ეს რა მეჟღარუნებაო.
ეს საკოცნელი ლოყა საფურთხებლად რად გავხადო.
ეს სოფელი ასეთია - მიეთი და მოეთია.
ეს ფონი კარგია, მხოლოდ ერთ ადგილს ახრჩობსო.
ეს ქათამი ჩვენსას კაკანებს და სხვაგან კვერცხსა სდებს.
ეს ქალაქი რადა ღირსო? - ერთი გულის ჯავრის ამოყრადაო, უთქვამს ფშაველს.
ეს ქვეყანა კიბეა: ზოგი ადის, ზოგი ჩამოდის.
ეს ძაღლი ამ ძვალს ვერც ხრავს და არც ეშვება.
ეს ძაღლი იმ ძაღლისააო, ორივე ამ სახლისააო.
ეს ძველი და სხვა ახალი.
ესიკელას ქორწილი, გოგისელას ხარჯიო.
ეშმაკი გაიპარა, ხალხი კი გაეშმაკდა.
ეშმაკი თავის უნებურად სხვის ნების ამსრულებელიაო.
ეშმაკი თავის უნებურად ღვთის ნების შემსრულებელიაო.
ეშმაკები ტიკებს ალბობდნენ და ცვარი ღვინო არსად იყოვო.
ეშმაკები ურთიერთს ჰმტრობენ, კაცის წასახდენად კი ერთდებიანო (დამოყვრდებიან).
ეშმაკის წინ მალაყს ვინ იზამს?
ეშმაკს არ სძინავს.
ეშმაკს რომ ნეკი მისცე - მთელს ტანს წაიღებსო.
ეჭვებს ბევრი თვალი აქვსო.
ეხლანდელი პატარძლები რწყილს დააწვენენ და აქლემს აშობიებენო.
ეჰა, მეფენო რას იტყვით მას დღესა განკითხვისასა?
ვ |
ვაზის მრგველთან ის არ აქო, ვინც მის ნაცვლად ძეძვი დარგო.
ვაი, ამითაო, ქურდი ღამითაო.
ვაი, ბატონო, მეღვინე მოგიკვდაო და ვაი მეღვინის ბრალი, თორემ ბატონი მეღვინეს კიდევ იშოვნისო.
ვაი, დედავ, რა შვილი გიკვდებაო და - მაგდენიც არაფერიო (ერთ დედას შვილი სიკვდილის პირად ჰყავდა მისული, მომაკვდავ შვილს უკანასკნელად მაინც შეებრალა დედა და ეუბნება, ვაი, დედავ, რა შვილი გიკვდებაო. დედას კიდევ მოუნდა თავის მხრივ ენუგეშებინა შვილი და უპასუხებს: - მაგდენიც არაფერი, შვილო, ჯავრს ნუ ჩაიყოლებ სამარეშიო).
ვაი, დედაო, დედაო, რა დიდი ღორი კვდებაო! - შვილო, შენ რა გენაღვლება, დიდი ხორცი გვხვდებაო.
ვაი თხოვნაა და უი - კარზე დგომაა.
ვაი კუტი კალიის ბრალი, ფრთიანი გაფრინდებაო.
ვაი მართალთა.
ვაი მე, დედავ, გული მტკივა, სად ხარ ჩემო ვარდ-კაჭაჭავ** ვარდ-კაჭაჭას ძირს ხარშავენ წამლად..
ვაი, რა გაათენებს იანვრის ღამესაო.
ვაი, რა დააღამებს მაისის დღესაო.
ვაი, რა დააღამებს შიმშილობის დღესაო.
ვაი სიკეთის მქნელსაო!
ვაი უშველებელსა.
ვაი, ქონავ, ვაი უქონლობავ!
ვაი, შენ ჩემო კარალელო ჩალაო! (კარალელი გლეხის ქალი ერთს თავადიშვილს უთხოვია. კარგ ლოგინში წოლის დროს ჩალაში ჩვეული წოლა მოაგონდა და სთქვა: ვაი, შენ ჩემო კარალელო ჩალაო! ქმარმა ჰკითხა: რა ამბავიაო და უპასუხა: “ჩვენი კარალელი ჩალა მომაგონდაო”).
ვაი, შენ წუთისოფელო, ქვეყნისა დამღონებელო, თუ რომა სიკვდილი იყო, რაღათა მშობე, მშობელო?
ვაი ჩემო ტიკჭორაო, რა ცუდ საქმეს მიჭორაო, შენ თუ ღვინოს გამომილევ, ვიცი კარგად მიგჯოხავო.
ვაი ჩვენსა წერასაო, თავი გიგავს ძერასაო.
ვაი - ძველის გამგდებს და უი ახალის მომგდებსო (მესხ.).
ვაი - ძველის გამგდებსო და ახლის მომკიდესო.
ვაი, ჭკუავ, სადა ხარო? - ჭკუა თუ გდომოდა, არ გამიშვებდიო.
ვაიმე, დედის ამაგსა ვეღარ გადვიხდი, რა უყო? დავემხო დედამიწასა, ქვესკნეთ ჭიასაც ხმა ვუყო.
ვაის გავეყარეო, უის შევეყარეო.
ვალი და სესხი არ დაბერდება.
ვალი ჭუჭრუტანაში შემოძვრება, მერე ისე გაიზრდება, კარებშიც ვეღარ გაეტევა.
ვალმა სთქვა: ჭუჭრუტანაში შემოვძვრები და კარებში კი ვეღარ გავეტევიო.
ვაჟი მყვანდეს ქოჩრიანი, ქალს მოვიყვან ქრთამიანსა.
ვაჟკაცი წყნარი სჯობია, ჩალად არა ჰღირს მკვეხარა.
ვაჟკაცობა კარგია, მაგრამ შალურებ გაცვდება. პურადობა სჯობს ყველასა: განძი აქვს, შვილსა დარჩება.
ვაჟკაცს უთქვამს: ან ქორწილში სად წავალ და ან ქელეხშიო. თუ კარგი ცოლი მეყოლება, - ქორწილი სახლში მექნება, და თუ ავი - სატირელი წინ მექნებაო.
ვარდი მოკრიფე და ეკალს ცეცხლი წაუკიდე.
ვარდი უეკლოდ არავის მოუგლეჯია.
ვარდი სანეხვეზედაც გაიზრდებაო.
ვარდთან ვარდობა იჩემა, ეკალთან ეკლის რქებია.
ვარდისა გაცინებაო ბულბულსა სრულიად შეშლისო.
ვაშლი რომ მაღლა შეაგდო, მის ჩამოვარდნამდისაც დრო გაივლისო.
ვაშლის ქერქი ცეცხლში ჩაყარეს - ჩიტი დაგლოცავსო.
ვენახს უთქვამს: ნეტავი ჩემმა პატრონმა წელიწადში თუნდა ერთხელ გადამიაროს და სხვისა ხელში კი არ ჩამაგდოსო.
ვენახი ბედოვლათი ძმასავით არის: შეხვალ შემოგყვება, გამოხვალ გამოგყვება.
ვენახში შეხვალ - შეგყვები, გამოხვალ - გამოგყვები.
ვერ აშენდა ხუროს სახლი, ვერც აგრე მებადურისა.
ვერ იქმოდა, რად მიქადდა, თუ მიქადდა, რად მიტყუა?
ვერიდებოდი ღოლოსა, დამიხვდა სოფლის ბოლოსა.
ვერიდებოდი ბოლოკსა (ბოროტსა), დამიხვდა სუფრის ბოლოსა.
ვეშაპი ისეთს არაფერს ჩაყლაპავს, მონელება არ შეეძლოს.
ვიდრე ჭკვიანი დაფიქრდეს, გიჟი ხიდს გადაირბენსო.
ვიდრე ხეს ქერქი ძვრება - უნდა შეაძრო.
ვინ აგებს და ვინ აქცევს?
ვინ ალალ-ალალს იძახდა, ვინ მწყერს იჭერდაო.
ვინ გითხრა ბაირამია აჩანდურე და ნინაბი - აკაკუნეო.
ვინ გკოცნის, რომ ლოყას იშვერ.
ვინ დასდევს ბებრის ქორწილში კუტსა და ქერის ლავაშსა.
ვინ იტყვის, ჩემი დო მჟავეაო.
ვინა ნახა ცხონებული უშვილო და პურაძვირი.
ვინც აიკიდა გოდორი, იმან შეჭამა კოტორი (მესხ.)
ვინც “ანი” სთქვა, იმან “ბანი”-ც უნდა სთქვასო.
ვინც არ გაირჯება, პურამდის ვერ მისწვდება.
ვინც არა ჰგავს კახაბერსა, მე ვერ ვიტყვი კახაბერად.
ვინც არის ნება ჩემიო, ის არის დედაჩემიო.
ვინც ბოლოს გაიცინებს, იგი იცინებსო.
ვინც გააჩინა თხა, მან მოუგრიხა რქა.
ვინც დააკაკუნებს, იმას გაუღებენო.
ვინც დაიზარაო, არც გაიხარაო.
ვინც დარაჯად არის დაყენებული, ის ყველაზე მეტად არის სადარაჯო.
ვინც ერდო ნახაო - ის მოკვდაო.
ვინც ვირზე შეჯდება, კარგი თმა ამოუვაო.
ვინც თავს მაღლა წაიღებს, ფეხსა ძირსა წაიკრავს.
ვინც თაფლში მოურევს, ხელსაც ის გაილოკავს.
ვინც იცის - ცეცხლია, ვინც არა და ცერცვიაო (ერთი კაცი მეზობლის ცოლს გაუარშიყდა. სწორეთ “სახათაბალო” დროს მოასწრო ქმარმა და გაუდგა ცულით მოსაკლავად. კაცი გადახტა ბაღში, სადაც ცერცვი ეთესა. სულ გამწარებულმა მოგლიჯა ერთი ბღუჯა ცერცვი და ისე გარბოდა ქუდმოგლეჯილი, უკან კი მისდევდა დამუქრებული ქმარი. ერთმა მგზავრმა დაინახა და მიაძახა ქმარს: არა გრცხვენია, კაცო, ცერცვის გულისთვის კაცი უნდა მოჰკლაო? გამწარებული ქმარი უპასუხებს: ვინც იცის, ცეცხლია, ვინც არ იცის და - ცერცვია).
ვინც კატას არ გაიჩენს, ის თაგვებს მოიმრავლებს.
ვინც მალე სჭრის, ის დიდხანს ნანობს.
ვინც მეზობლის იმედით იქნება, ის უვახშმოდ დარჩება.
ვინც მიდიოდა, ფქვავდა, ვინც არა - ჯერს ელოდა.
ვინც მოითმენს, ის მოიგებს.
ვინც მოკვდება - თავს მოუკვდება.
ვინც პატარა რამეს ვერ დააფასებს, ის ვერც დიდის ფასს მიხვდება.
ვინც უჯაფოდ პურსა სჭამს, იმან ხეირიანი ჭამაც არ იცის.
ვინც რა უნდა თქვასო, წისქვილმა კი ფქვასო (ერთ წისქვილში ჯერზე დიდი ცილაობა იყო. ერთმა საფქვავის პატრონმა მეწისქვილეს ღვინო მიუტანა. მეწისქვალემ მისი საფქვავი ჯერზე ადრე დააყარა. ამის დანახვაზე სხვებმა ყაყანი ასტეხეს. მეწისქვილე კი ღვინის შექცევით ამშვიდებს პატრონს: ვინც რა უნდა სთქვასო, წისქვილმა კი ფქვასო).
ვინც რას ჩიოდა და ბრმა ორსავ თვალსაო.
ვინც რომ ასვა არაყიო, მისცეს სახლის ალაგიო.
ვინც რომ გარედ გაიზარდოს, ან ლომი და ანაც გმირი. ვინც რომ სახლში გაიზარდოს, ან ძროხა და ანაც ვირი.
ვინც რომ კაცია, ჩოხა ჯაჭვია, ქუდი ნაბდისა ჩაბალახია.
ვინც ქარს სთესავს, ის ქარიშხალს მოიმკისო.
ვინც ქარს შეაფურთხებს, თავის თავს შეაფურთხებს.
ვინც ღამე ჰხნა, ისიც მოკვდა.
ვინც ჩქარია, ის მაძღარია.
ვინც ძაღლს მოკლავს, იმასვე გადაათრევინებენო.
ვინც წყალზე გადო პატარა ხიდიო, მადლი ჰქნა ერთობ დიდიო.
ვინც ჭამა ქათმის გული, ვერ მოიგო კაცის გული.
ვინცა გავკურნე დამკოდა, წყლულზე დამადო ხონდრონი.
ვინცა ვისი მახარია, ესა მისი მაყარია.
ვინცა სჭამსო ისვე ზღავსო.
ვინცა ჭამა მჭადიო - ჭანგიანში წადიო.
ვისაც ვინ სძულს, მისი ლაპარაკი რახი-რუხია, და ჭამა - ჭყაპი-ჭყუპია.
ვირი და ვირი სხვის სანახიროზე იბრძოდნენო.
ვირი დაბერდა და თოხარიკობა მაშინ დაიწყო.
ვირი - ვირია, სულელი გარდამეტია.
ვირი თავისთვის ვირს აკეთებს, სხვისთვის - ჯორსაო.
ვირი მოგებაზე წავიდა, ნალებიც იქ დარჩა.
ვირი რომ ბატონად გყავდეს “ჰაჩი”-ს ნუ ჰკადრებო.
ვირი სასიკვდილოდ წავიდა, ყურებიც იქ დაჰყარაო.
ვირი სხვისაო, სახრე ტყისაო.
ვირი ფუნდრუკობას არ მოიშლის.
ვირი ქორწილში დაჰპატიჟეს და წყალიც კი მაინც იმას აზიდვინესო.
ვირი ჩამორბის ცხენთანა, მეც იორღა ვარ შენთანა.
ვირი ხბორებში.
ვირი ხუცად ვინმე იყო და ცოცხლებსაც მარხვა დაუწყო.
ვირიდან ჩამოვარდნილს ცხენზე არ შეეჯდომება.
ვირის დამკოდავს ორი შაურის საპონი მეტი წაუვა.
ვირის ზურგს ვირის კურტანი მოუხდებაო.
ვირის თოფრამ თეირანი მოიარა, მაგრამ ისევ თოფრად დარჩა.
ვირის კუდივით არც გრძელდება, არც მოკლდებაო.
ვირის მადევარი იმის ტლინკებსაც უნდა უძლებდესო.
ვირისაგან წიხლი არ უნდა გეწყინოს.
ვირზე იჯდა, ვირს უშენდა.
ვირმა დაიჩივლა: თხუთმეტი მუტრუკი გავზარდე, მაგრამ ზურგიდან კურტანი არ მომცილდაო.
ვირმა ზურგის ფხანაში კოჭლი ფეხი გაისწორაო.
ვირმა კუდი აიბზიკა, ნახირში გამრიესო.
ვირმა ნარი მოიტანა, დაჯდა და თვითონვე დახვრიმაო.
ვირმა პალო მოგლიჯა, ერთი სხვას მიარტყა ათი თვითონაო.
ვირმა ყროყინი რომ არ იცოდეს, პატრონს როგორ გააგებინებს - აქა ვარო.
ვირო, აღმართი-დაღმართი - შენთვის არ არის წაღმართი.
ვირო, ვერ იცან მამალი, თავს ხერხი ბოლო ნამგალი.
ვირო, ნუ მოჰკვდები და ალერდიც მოვაო (ალერდი დაგრეხილი თივა).
ვირს თუ კურტანი აჰხადე, ვირი ვირზე უარესია, ედგას და მასში დაბერდეს, ხალხს მისთვის დაუწესია.
ვირს თუ ფეხის მოტეხა არ უნდა, რკინას წიხლი არ უნდა ესროლოს.
ვირს კურტანს არ მოხდიან - აქაო და არ უხდებაო.
ვირს პიტნის სუნი ეჯავრებოდა და ცხვირში სჩრიდნენო.
ვირს რასაც აჰკიდებენ, სულ იმას არ შეაჭმევენ.
ვირს რომ ზურგი აჰქავდება, დარბაზის კარს მიადგება.
ვირს რომ საპალნე მოუნდება, წისქვილში შეიხედავსო.
ვირს რომ ფასი ჰქონდეს, რუს ხელმწიფე ბაჟს დაადებდა. ყვირილს რომ ფასი ჰქონდეს, რუს ხელმწიფე ბაჟს დაადებდა.
ვირს რქა არ ამოუვიდა და თავის თავი პატარა ეგონაო.
ვირს უთქვამს: წინა ფეხებისა რომ არ მეშინოდეს, მთელ ქვეყანას ავიკიდებდიო.
ვირს უთხრეს: აბა შენი ბანი გამოიჩინეო - იმანაც კუდი აიშვირა.
ვირს ყვირილით ნუ გააჯავრებ, თორემ ვირის ყურები გამოგებმისო.
ვირს ყურები ჩამოეშვა, კატა კანჭებს აკაწრიდაო.
ვირს ჰკითხეს რამდენი ცოლი გყავსო, და იმან პასუხად მთელ ნახირზე მიუთითაო.
ვირსა ბედსა სწევდნენ, წიხლი ჰკრა და გადააგდო.
ვირსა რას ჰკითხავენ საქმისას, მელას რას დაუჯერებენ.
ვის არ უნდა თვითონაც მღვდელი იყოს და ცოლიც “ფოფოდია” ჰყავდეს.
ვის გაუგონია ლხინი უტირალი და ჭირი - უცინარი.
ვის ვანდო გულის პასუხი, ვერ ვნახე მეხვაშიადე.
ვის მოსწყენია თავი მეფედ, ცოლი დედოფლად.
ვის უთქვამს, დედაჩემი ბოზიაო.
ვის უნახავს, ვინ მოსწრებია, ვირთხას დაეჭიროს მგელი.
ვის უნდა ორთავ თვალით ბრმა იყვეს.
ვის უჩივი და - ბატონსაო, ვისთან სჩივი და - ბატონთანო.
ვისაც არ დაუკლავს, ვერ დაჰკლავს.
ვისაც არ შეუძლია თავისი აზრის დამალვა, იმას არც ბატონობა შეუძლია.
ვისაც აზრი მოკლე აქვს, მას ყურები ეშორება.
ვისაც ბარგი ჰკიდია - ჩამოხადეთ მადლია.
ვისაც გობი მიჰქონდა და ვისაც საცერი, ყველა კვნესოდაო.
ვისაც გული არა სტკივაო, იმას ცრემლი არ სცვივაო.
ვისაც დედას მივცემ, მამა ის იქნებაო.
ვისაც ვინ უყვარს, იმის ლამაზიც ის არის.
ვისაც ზურგი მიუშვირო, ყველა დიდ ქვას დაგადებსო.
ვისაც თორნე ცხელი ჰქონდეს, პურსა იგი გამოაცხობს.
ვისაც მოუკლავს, ის მოჰკლავს, ირემსა ქორბუდისასა.
ვისაც მტერი არა ჰყავს, - კაცი ის არის.
ვისაც რახარუხი ეჯავრება, სამჭედლოში ნუ შევა.
ვისაც საღმრთო უნდოდა ცხვარს იძახდა და ვისაც გაძღომა - კამეჩსო.
ვისაც სახლი არ აუშენებია, დედაბოძი მიწიდან ჰგონია ამოსული.
ვისაც სხვისი ბედნიერება შურს, ვერც თავისას მოესწრება.
ვისაც სხვისი მუშტი არ უფერდნია, იმას თავისი მუშტი ბათმანი ჰგონია.
ვისაც უმი უჭამია - მოხარშულიც მწარე ეგონაო.
ვისაც უწვავი არ უჭამია, შემწვარი გემრიელი არ ეჩვენებაო.
ვისაც ღმერთი სწყალობს, ღომიც ბლომად მოუვა.
ვისაც ღმერთისა ეშინია, შენც იმის ნუ გეშინია.
ვისაც ყავდეს ცოტა მოყვარე, ავ კაცად საცნობარია.
ვისაც შვილი არ მოკვდომია, შვილის სიკვდილს ნუ შესჩივლებო.
ვისაც შვილი არ მოჰკვდომია, იმას შვილის სამძიმარს ნუ ეტყვიო.
ვისაც ცხვარი არ ჰყავს, იმას დანა მჭრელი არ ექნებაო.
ვისაც ჭირი უნახავს, წამალიც იმას ჰკითხეო.
ვისაც ჰყავს ამხანაგი, იმას ჰყავს ბატონი.
ვისგანაც კარგს მოველოდი, ის უფრო ჩემი მტერია.
ვისთვისაც კარგი მინდოდა, ის უფრო ჩემი მტერია.
ვისი ენა ჭარტალია, მისი ყველა მართალია.
ვისი ტყე, ვისი ხარები, ვისთვის რა საშურველია.
ვისღა შესჩივი? რაცა გჭირს, შენმა ნაქნარმა გიწია.
ვსდიე, ვერ დავეწიე, დავდექი და მოვუცადეო.
ზ |
ზამთარი იმიტომ მოვა, რომ ფეხები მოაძროსო.
ზამთარი ისე გაიპარა, რომ ნიფხავის შეკერვა ვერ მოვასწარიო (კახ.).
ზამთარს ეკონკე, ზაფხულს ეკოხტე.
ზამთრის მზე ყვავილს ვერ მოიყვანს.
ზარმაც მწყემსს, საქონლის გამოდევნა შორიდან ურჩევნიაო.
ზარმაც კაცს თავის ხელფეხი ნათხოვნი ჰგონიაო.
ზარმაცი ადგა და სახლი დაწვა.
ზარმაცი კაცი უქმის ძალს ხალისდება.
ზარმაცისათვის ყოველი დღე უქმეა.
ზაფხული ზამთრის მუშა არის.
ზაფხულზე შენახული - ზამთარში ცივი ქვაც კი თხილიაო.
ზაფხულში გველის შეშინებულს, ზამთარში საბნის ეშინოდაო.
ზაფხულში დათესილი ღომი თოხის ყუას ამოჰყვებაო.
ზემოდ მოვცდი ქორწილსაო, ქვემოდ სადილობასაო.
ზენა ქარია! (იტყვიან ყბედზე ან მყვირალაზე).
ზეცას დაიჭექა ნაღარა, სამხრეთი აიყაროსა, სამას სამოცდა ხუთი დღე სულ ერთ დღეს მოიყაროსა.
ზეცას წერო მიფრინავდა, ძირსა სთლიდნენ შამფურებსა.
ზოგ დედაკაცს - დედაკაცი ჰქვიან, ზოგსა - დედაკაცუნაო.
ზოგ კაცს ანგარიშისა სცხვენია და ჩხუბისა არაო.
ზოგ კაცს საკმლად მიუჩანს თავის სიმყრალის სუნიო.
ზოგი კაცი დუმას არა სჭამს, უკანიდან აბიაო.
ზოგი კაცისას ძაღლიც კი არას შესჭამს.
ზოგი მტყუანი, ზოგი მართალი - გამოვა მართალი.
ზოგი რჩებოდა ბედითა, ზოგი - ვერც მოჭირვებითა.
ზოგი სახლი სახლიაო, ზოგი სახლი სასახლეა.
ზოგი ფრინველის ხორცსა სჭამენ, ზოგს კი ხორცს აჭმევენ.
ზოგი ცხოვრობს ბედითა, ზოგი ვერც გაჭირვებითა.
ზოგიერთი პატარძალი დაეგდება ძელივითა, თუგინდა რომ ხმაც ესმოდეს, ყურს წაუგდებს მგელივითა, საღამოს ქმარი მოუვა, კუდს მოუქნევს მელივითა, ქმარსაც ასე ეგონება, მქნელიაო თემივითა, იმას სახრე მოუხდება, წაეგრიხოს წნელივითა.
ზოგის სიცოცხლე ვერცხლია, ზოგისა კი - ცეცხლიაო.
ზოგისა ბამბა ჩხრიალებს, ზოგისა კაკალიც არა.
ზოგსა კაცსა კაცი ჰქვიან, ზოგსა კაცსა კაცუნაო.
ზოგსა კაცსა უმეცარსა ბედი ხელიდან წაუვა, დაჰკარგავს თავის ხელითა, თავისა თავით მოუვა.
ზოგჯერ გაქცევაც კაი ბიჭობააო.
ზოგჯერ თქმა სჯობს უთქმელობას, ზოგჯერ თქმითაც დაშავდების.
ზოგჯერ ტყუილი, მართალს სჯობიაო.
ზუზუნ-წუწუნი ქვრივისა და ბუზისა ორივ ერთიაო.
ზურგ წამხდარ ვირს ბუზის დანახვაზე კაჭკაჭის ჩხავილი ესმოდაო.
ზურგ წამხდარი ჯორი ზეცაში მფრინავ კაჭკაჭს დაინახავსო.
ზურგთ უკან ხელმწიფესაც უძრახავენ.
ზურგს რომ გიჩვენებენ, სამაგიერო შენც ზურგი უნდა უჩვენო, თორემ იფიქრებენ: “უზურგო ყოფილაო”.
ზურგს უკან ხელმწიფესაც შეაგინებენო.
ზღვა ისე არ დაშრება, რომ გუბის ტოლა არ დარჩესო.
ზღვა კოვზით არ დაილევაო.
ზღვა ფაფად იდგა, უბედურს კოვზიც არ ხვდაო.
ზღვას ძირი არ უჩანდა და ამბობდენ უძიროაო.
ზღვაში ლელი გახმა, რაკი ცის ნამი არ მოხვდაო.
ზღვაში ქვიშას უმატებდნენ.
ზღვაც ზღვიობით დაილევაო.
ზღვის უბიდან გამოხტება უბრალო მარგალიტიო.
თ |
თაგვი ბუჯერში სიმშილით არ მოკვდებაო.
თაგვი სოროში ჩაძვრა და კუდზე გოგრას იბამდაო.
თაგვი ქვევრში ჩავარდა, დათვრა და კაცის ბრძოლაში გამოწვევა სცადაო.
თაგვი წისქვილში სიმშილით არ მოკვდებაო.
თაგვის სოროში ლომს ქორწილად ეპატიჟებოდნენო.
თაგვმა მიწა თხარა, კატა გამოთხარა.
თაგვს ბუმბულში აწვენდნენ და ის მიწის სოროში მიძვრებოდაო.
თავად არ შევალ სხვისასა, თუ შევალ ჩემი ძმისასა, ისევ შევალ და გამოვალ, როგორც ძმა იყოს დისასა.
თავადი და აზნაური იმერეთის, ყაძახი - გურულიო.
თავადიშვილის ყმობითა, ფქვილი ვერ ჩავდგი კოდითა.
თავაშვებული ცხოვრება არავის არგიაო.
თავდაბლობამ - ტანი მოდრიკაო.
თავდები ხელით ჰკიდია.
თავდებს ხელი ჯიბეში უნდა ჰქონდესო.
თავდიდი კაცი არ ვარგა - ფეხ-პატარაი დიაცი.
თავი აგიგდია, კაცი ვერ გიცვნია.
თავი არა სთქვა და ბოლო არ იყოვო.
თავი ვინ მომჭრა და ჩემმა ძმამაო.
თავი მოკვდება - სიტყვა დარჩება.
თავი მოკრივე, ბოლოს გამოვა.
თავი ქვასა ჰკრას ბიამან და მუცელი სამართებელსაო.
თავიდან კაცის სიკვდილი კაცთაგან შემოღებულია.
თავის ბედს კაცი ვერ შემოუვლის.
თავის დამკარგველი - თმას დასტიროდაო.
თავის დროზე დალეული - შხამიც კი ტკბილი არისო.
თავის სიმჩატე ფეხის სიმძიმეა.
თავის უბედური ოსებში გაჰყიდესო.
თავის ქება თავის მტვრევააო.
თავის ჭიას ახარებს.
თავისი კალო გაულეწია - თავისი ალო გამოუყვანია.
თავისი ქონი თვალებსა სწვავსო.
თავს იქით რათ გინდა რამე?
თავს იწონებს მწვანე კიტრიო.
თავს იწონებს კიტრივით.
თავს პატივი დასდე.
თავს რომ მომჭრი, პრასა კი არა ვარ ამოვიყაროო.
თავს სინანული სჯობიან, ბოლოს ჟამს დანანებასა.
თავსაცინს კაცი არ მოუკლავს.
თავმომწონე კაცი თუ ქონებიდან დავარდა, მალე მოკვდებაო.
თავში მხოლოდ ნაბიჭვარს და ობოლს ჩაარტყამენო.
თავწყალ დასხმულსა, თავსლაფი ესხმოდაო.
თამაშობა ხერხით უნდა, დათვმაც იცის ძუნძულიო.
თანხმობა კედელზე უმაგრესიაო.
თაფლი თუ შეიჭამა, ქოთანი ხომ ისევ არისო.
თაფლი კარგია, მაგრამ კუპრი ურევია.
თაფლი კარგია, მაგრამ ძაღლის გუდაშია.
თაფლს ლოკვით სჭამენ, ქიშმიშს - მარცვლობითო.
თბილია თუ ცივია - ორივე მტკივა.
თებერვალი დადგა..
თებერვალში დღეს იმდენი ემატება, რასაც ბატკანი გადახტება.
თებერვლის რვასა, ნუ ენდობი მთასა, ნურცა სიძეს, სიმამრსა, ნურცა ცოლის ძმასა.
თევზი ეძებს ღრმა წყალსაო და ადამიანი კარგსაო.
თევზი მარხვაში, ცხენი - აღმართში.
თევზი წყალში არ დაფასდებაო.
თევზის ჟინითა ბაყაყი არავის შეუჭამიაო.
თევზმა თევზს უთხრა: - ცოტა იქით მიიძარიო, - საით მივიძრა, ორივენი ერთ ტაფაში ვიწვითო.
თევზს ბოლოდან ვერ დაიჭერთ.
თეთრი და შავი საჯდომი - აბანოში გამოჩნდებაო.
თეთრი კბილი მტრისთვის ნუ გშურს.
თეთრი კბილი, შავი კბილი სიცილის დროს გამოჩნდება.
თეთრი ცხვარი მგელს მსუქანი ეგონაო.
თეთრი ცხვარი შიგნითაც თეთრი ეგონათო.
თეთრი ძაღლი ბამბის ზარალიო.
თეირანს ქალი არ იყო, ვირს ვარ დისახარს ეძახდენო.
თელას ტყავი როცა შეეხდებოდეს, მაშინ შეხადეო.
თვალ აღებული, წყალ წაღებული.
თვალ წყალი დაალევინა.
თვალი გულის სარკეაო.
თვალი ვინ მოგთხარაო და შენიანმაო (ნათლიამაო) (ძმამაო).
თვალი ვინ მოითხარა? და სვინამა, - იმისთვის ღრმად მოუთხრიაო.
თვალი თვალის მტერიაო.
თვალი რამ გამოგთხარა და ჩემმა სიკეთემაო.
თვალი რომ თვალს მოჰშორდება, გული გადასხვაფერდება.
თვალი სარკეა კაცისა, შიგ ბევრი რამა ხატიაო.
თვალი უნებურიაო.
თვალი შესჭამს ხილსაო.
თვალი ძვალს გაზომავს და ისე ჩაყლაპავს.
თვალებს შუა რომ ცხვირი არ იყოს ისინიც ვერ მოშველდებიან.
თვალით უსინათლო სჯობია, თავით უგუნურსაო.
თვალში ეკლად ესობაო.
თვალში რა გჩხვლეტს და ჩემივე წამწამიო.
თვალში უზის.
თვალშიაც ვერ ჩამხედაო.
თვე არის ერთს დღესა კვებავს, დღე არის - მთელს თვესაო.
თვით რაცა ბრძანოთ მართალ ხართ, სხვა სხვისა ომში ბრძენია.
თივა და ცეცხლი ერთად არ დაიდებაო.
თივა მთისა სჯობს რეგვენო, პური და ღვინო ბარისა.
თივასთან ცეცხლი არ მიიტანება.
თივაში ცეცხლი არ დაიმალება.
თითის ტკივილს გული გრძნობს და გულის ტკივილს არავინ.
თითო გობი ლაფი ყველგან სდგას, მაგრამ ჩემთან ათასგანო.
თითო გოგრიდან, თითო ჭკუა გამოდისო.
თითო კოჭობი ნაცარი, ყველგან დუღსო.
თითონ იციან მკვდარს თავს საითკენაც უზამენ.
თითონ სჭრის და თვითონვე ჰკერავს.
თიკან კრავი მარტისაო, ხბოი - იანვრისაო.
თინაო, ა, თინაო, კაბა ვინ მოგიტანაო? ჩემი გოგიას შერჩენამ არტუშამ მომიტანაო.
თოვლი ალხიანიაო*.* ალხი - სიმშილი.
თოვლი თეთრია, მაგრამ სიცივე დიდი იცის.
თოვლი თეთრია, მაგრამ ქვეყანა ზედ დადისო (აფურთხებსო).
თოვლი თეთრია - მაგრამ ჭირივით მოელის კაციო.
თოვლი, ძაღლების მამიდაა.
თორმეტ კბილს რომ სიტყვა გადმოსცდება, თორმეტ მთას გადაივლის.
თორნისა პირსა მჯდომარე გაძღება პურის ცქერითა.
თორნეს უთქვამს: ფიჩხი ბევრი ჩამაყარეო, რომ პური ბევრი ამოვყაროო.
თოფი და წამალი ხელმწიფისა, თვალის კიჟვას რა უნდაო.
თოფი მეთოფეს და მეთოფე - სოფელსაო.
თოფს მსროლელი უნდაო.
თოხი კიკოსა, წალდი ნიკოსა, თოკი ჩემს ცოლსა, ძაღლი ჩემს სულსა (აჭარ.).
თოხი მიწას არ დასცილდება.
თუ არ გვეყოფა, ჩვენ ვეყოფითო.
თუ არ იცოდე ხერხიო, დედაშენს ტურის ფეხიო.
თუ არას ჩამახევ - არას ჩამაკერებო.
თუ ბზუის ფუტკარი - თაფლს აგროვებს, თუ ჩუმად არის - მასზე ფიქრობს.
თუ გინდა რომ ზაქი კარგი კამეჩი დადგეს, საჯდომში* ნუ შეაბამო.* საჯდომი - უღელი რომელზედაც მეხრე ჯდება.
თუ გინდოდეს თავის ჭირი, მოიყვანე ქალი ქვრივი.
თუ გულით გიყვარს მოყვარე, შორით და ახლოდ სწორეა.
თუ დამაცდი - მახარა ვარ, თუ არა და - მასხარაო.
თუ დამაცლი - მახარა ვარ, თუ არა და მახრუჭაო.
თუ დო შესჭამე, დოს ქილა რაღა უყავიო.
თუ ერთი არ მოკვდება, მეორეს ადგილი არ მიეცემაო.
თუ ეშმაკი არა ხარ, მანდ რაღას უკუნტიხარო?
თუ ვალი არა გაქვს, სხვას თავდებად დაუდექიო.
თუ ვერ იშოვნო ველურიო, შინ დაჰკალი ყვერულიო.
თუ ვირი ხბოს მოიგებს, თევზიც საძოვარზე გაიგზავნებაო.
თუ ვირმა ხტომა არ იცოდეს, როგორ შეიკუნტრუშებდაო.
თუ ზღვას წყალი არ შესდის - იგიც დაშრება ძირამდის.
თუ თავად ბოროტი არ ხარ, ბოროტისა ნუ გეშინიაო.
თუ თავში ჭკუა არ გვეყრება, ჭირი ჭირზე შეგვეყრება.
თუ თვალით ვერ დაინახო, ყურით გაგონილს ნუ დასდევო.
თუ ის არის ხერხში, არც მე დავდივარ ტყეში.
თუ იყიდი, რაც არ გჭირია, მალე გაჰყიდი, რაცა გჭირია.
თუ იყოს - იყოს, თუ არა და წყალმა რიყოს.
თუ კარგი ცოლი გყავს, მექორწილის სახლში რა გინდა?
თუ კატა მკვირცხლია, არც თაგვია დონდლო.
თუ კაცი არ გახლდეს, კერას გამოელაპარაკეო.
თუ კაცმა არ გაიფხაკუნა, ისე ვერ იცხოვრებს.
თუ კაცს ბედი აქვს, მოზვერიც დაუმაკდებაო.
თუ კაცს მტერი არა ჰყავს, მოყვარე დაუმტერდებაო.
თუ კი კარგია, ჩემთვის, თუ არა - ჩემი ძმისთვის.
თუ ლაშქრის შეკრება გინდა, ბუკი უნდა დაუკრაო.
თუ ცუდი ცოლი გყავს, მგლოვიარის სახლში რა გინდა?
თუგინდ უკუღმა დაჯექი ოღონდ სწორე სთქვიო.
თუკი წყლისთვის არა ვარ პატარა, გათხოვებისთვის ვარ პატარა?
თუმცა ერთის ხისაგან ბარიც გამოვა და ნიჩაბიც, მაგრამ ორსავეს ტარი კი ერთიაო.
თუ ადამიანებში ვირი არ მოიპოვებოდეს, თითო ვირი ას მანეთად ეღირებოდა.
თუ მე არ ვიქნები - ქვა-ქვაზედაც ნუ ყოფილაო.
თუ მასპინძელი არ მღერის, სტუმარსაც მოეწყინების.
თუ მტერი არ გყავს, ძმას გაეყარე - მტერი გაგიჩნდებაო.
თუ მარილი არ გქონდეს, სიტყვა უთხარი მარილიანი.
თუ მახინჯს მიმცემდი რაღას ეძებდიო (ქალს უთქვამს მამისთვის).
თუ მეზობელი კარგად გყავს, შენც კარგად ხარო.
თუ მეფეს სძინავს, ქვეყანა ვერ დაიძინებს შვებითა.
თუ მოდავეთ მოსამართლე გყავს, მაშინ შენი შემწე ღმერთი იყოს.
თუ ორმა იცის - ღორმაც იცისო.
თუ პატარა არ დაიბადა, დიდი საიდან იქნებაო?
თუ რომ ძაღლის ლოცვა-ვედრება შეიწყნარებოდეს, ციდან ხორცი ჩამოეშვებოდაო.
თუ სარკე არა გაქვს, რომ ჩაიხედო, ქვეყანა ხომ სარკეაო.
თუ სარკე არა გაქვს, წყალში ჩაიხედე.
თუ სახლში უფროსი არა გყავს, დედაბოძს დაეკითხეო.
თუ სიძე მოდის, მოვიდეს, თუ არადა მეძინებაო (უთქვამს ოსის პატარძალს).
თუ ტყავს მაძრობ, ქონიც თან გააყოლეო.
თუ ურემმა შეშა ვერ მოიტანა, - თითონ უნდა იყვეს შეშად.
თუ უწვავი არა სჭამე - შემწვარის გემოს ვერ დააფასებ.
თუ ფლავისა არა გრცხვენიან, ერბოსი მაინც უნდა გრცხვენოდესო.
თუ ქვეყანა დაიმშეს - საჩინომ* არჩინოს, თუ საჩინო დაიმშეს - ვერა კაცმა არჩინოს.* საჩინო - ვანის რაიონშია.
თუ ღმერთი მწყალობს, - ეშმაკები ვერას დამაკლებენო.
თუ შენ ხარ ხერხში, არც მე ვარ ტყეში.
თუ შენა გაქვს ისარიო, მეც მიპყრია ფარიო.
თუ შენი არაფერი იხარჯება, ლხინს ნურაფერი გირჩევნია.
თუ შენით არ იცოდე, სხვისი უნდა დაიჯეროო.
თუ ჩემი თავი გინდაო, იყავ ყველაფრით წმინდაო.
თუ ცული სტყუის, ტარიცა სტყუის.
თუ წყალი არ მოგყვეს, შენც წყალს მიჰყევი.
თუ ჭირისუფალი არა სტირის, მოტირალი ვისი აბუჩი მოვაგლახეა?
თუ ჭკვიანი არ შესცდება - გიჟი კლდეზე არ გადავარდებაო.
თუ ჭკვიანი არა სცდეს, რეგვენი კლდეს გადავარდეს.
თუ ჭორი არ არის, შორი არ არის.
თუნდა მზეში სანთელი აგინთია, თუნდა უგუნურისთვის კეთილი გითქვამს.
თურაშაულის პატრონი ტყეში პანტას ეძებდა.
თხა ბოსტანს (სასირეს) უყურებდა, ღობეს ვერაო.
თხა გავყიდე, თხა ვიყიდე, სარგებელი ვერა ვნახე.
თხა თავს სტიროდა და ყასაბი ქონსაო.
თხა თხას მისდევს, ცხვარი - ცხვარს.
თხა თხაზე ნაკლები მგელმა შეჭამოს.
თხა კიკინით გამოვიდა ცხვარმა ფეხები გაშალაო.
თხა კიკინით გამოვიდა ცხვარს სული ამოხდაო.
თხა ტყავის დარდში იყო, ყასაბი კიდევ ქონისაო (დანისაო).
თხამ დააფრუტუნა, მგელმა უთხრა: ღვთის წყალობაო!
თხამ მღვდლობა მოინდომა, აქაოდა გრძელი წვერი მაქვსო.
თხამ საკორტნი ნახა და სახტომი აღარ.
თხამ სთქვა: “ერთი ხის ძირში გავძღები, მაგრამ მწყემსის ჟინი მაქვს”-ო.
თხას თხის ფეხით დაჰკიდებენ, ცხვარს ცხვრის ფეხითო.
თხელი ქალამნის პატრონმა გამძლეობა არა სთქვასო?
თხის პატრონს - თხის კუდიც არა ხვდეს?
თხისა წინიდან გეშინოდეს, ცხენისა - უკანიდანაო.
თხოვნა მსუქანიაო.
ი |
იალბუზი იწოდა, იმერელი ხელს ითბობდა და ამბობდა: ღმერთო, ამნაირ ცეცხლს ნურც სააქაოს დამაკლებ და ნურც საიქაოსაო.
იანვრის ქურდი მარტში გამოჩნდებაო.
იარაღი კაცს შვიდ წელიწადში ერთხელ დასჭირდება.
იარაღიანს თუ უიარაღომ ხმარებამდის მოასწრო, მერე იარაღი ზარალიაო.
იარე, მოგეწევიან, თავი ნუ გემარტოება.
იაფი ყველაზე ძვირად დაგიჯდებაო.
იაფფასიან ხორცისა წვენი არ გაკეთდებაო.
იაფფასიან ხორცს ძაღლი არ შეჭამსო.
იაფფასისაო - წვენი ძაღლისაო.
იდგე - არ დაჯდე! იჯდე - ადექი!
იერუსალიმს ვირი თოფრით გაჰგზავნეს და ისევ თოფრით დაბრუნდა.
იერუსალიმს მიმავალს ნურც დაუშლი, ნურც გაუპირდებიო.
იერუსალიმში განა ძაღლები არ არიან.
იერუსალიმში განა ძაღლი არ ჰყეფს?
იესო ქრისტე ცოფიან ძაღლს არ დაემალა და მთვრალ კაცს დაემალაო.
იესო ქრისტემ მთვრალი კაცი რომ ნახა, ყავარჯენს დაეფარაო.
ივნისის დღეში ოცდაოთხი იერი (მსხვილი წვიმა) ჩამოიარსო.
ილაპარაკე დროზე, დაჩუმდი დროზე.
ილდურ და ბილდურ - ორივე ერთია.
იმ მეზობლის ჭირიმეო, რომელიც კვერცხზე მარილს დამიყრისო.
იმდენს გცემ - ნახევარიც ვერ დათვალო.
იმედიანი შიმშილიც კარგიაო.
იმერეთიდან გადმოდის საქციელი და ზრდილობა; თუ კაცი თითონ არ არის, რას არგებს გვარიშვილობა.
იმერეთს ქალი დამარხეს, ამერეთს მარგლის ბაღჩასო.
იმერელი ვარ ღილღველი, ზურგზე მკიდია გიდელი, შიგ სავარცხლები მიწყვია, ქალაქში გასასყიდელი.
იმერელი სახლში შეუშვეს, და - ხმალი მაღლა დამიკიდეთო.
იმერელმა მოსავალს მოუცადა და გამოცხობას ვეღარაო.
იმერელმა ნალი იპოვნა და რაღა მაკლიაო? აბჟანდუკი, ზედსაჯდუკი, საკბიდუკი და..
იმერელმა ნემსი იპოვნა - სარკინეთი ამოაგდეო.
იმერელმა ნემსი იყიდა და ქარში ეფარებოდა, ქარი შუაზე გამიყოსო.
იმერელმა ფარა იშოვნა და გამოსახვევი კი ვეღარაო.
იმერელს რომ წითელი კვერცხი ჩააბარო, იმდენს სტლაკავს, რომ თეთრს ჩაგაბარებს.
იმერელს სახლში ნუ შეუშვებ, სიძობას მოგინდომებს (ზოგი მეგრელზე იტყვის, შეიძლება რაჭველზეც).
იმერელს უთქვამს: სტუმარს რომ შემწვარი ხახვი მიუტანო, მწვადად ჩამეთვლებაო.
იმერელს უთქვამს: ცეცხლი ნურც სააქაოს დამაკლოს, ნურც საიქიოსაო.
იმერელს ცხვარი გაექცა და წამოიძახა: მას წააგლიჯე - მასვე წააგრიხეო.
იმერელს ჰკითხეს: ყველაზე მძიმე რა არისო და - ცარიელი მუცელიო.
იმიტომ უხნავ ალოსა, ხარები გამოლალოსა.
იმის მადლი მე ვიცი, თუ ხატი ჩემი შეჭედილია.
იმისთანა სიტყვა სთქვი, რომ ხვალ იმ სიტყვამ არ გაგაწბილოსო.
იმნაირი ნადირი გამორბოდა, როგორიც ტყე იყო.
ინდიშვილი, მინდიშვილი, რაც დედ-მამა - იგი შვილი.
ინდოეთში ვირი ხეზე გავიდაო: ეს ვირი და ეს ხე, აბა აქაც გავიდესო.
ირემმა ირემს ბალახი აუშვირა: - მართალია არც შენ გაკლია (მაგრამ თავაზა კიდევ სხვა არისო ან გულის გადიდება არისო).
ირტავაზას ხუთი გლეხი, ოცდახუთი მოურავი.
ის თვალი დადგეს, რამაც თვალმა ბუზი ბაღდადამდის არ დაინახოსო.
ის რკინა სჯობს ამ რკინასა, რა რკინაც გასჭრის რკინასა.
ის უჯობს მამულსა, შვილი რომ სჯობდეს მამასა.
ის ქალაქი დაილოცოს სადაც ძვირია და საშოვარი.
ისარი და პირის სიტყვა, გასტყორცნი არ დაბრუნდება.
ისე გაგიხდი საქმესა, ცალი თვალით გატირებ და ცალი თვალით გაცინებო.
ისე გაგლახავ, მომხედო და ვეღარ მიცნო.
ისე გაება, როგორც ჩიტი კაკანათში.
ისე გავიდა მარტიო, ვერ მოკლა თიკნის ბღარტიო.
ისე გავძეხი, როგორც ხუცის ცოლი.
ისე ვიყავ მე, როგორც ახლა შენ, ისე გნახავ შენ, როგორც ახლა მე.
ისე მგელი არ მოკვდება, რომ თხის დასამარხად გახდესო.
ისე როგორც ბატონი სამარეში (კარგად არისო).
ისე შვენის, როგორც ვირს კურტანიო.
ისევ ის თომაა, ისევ ის ტყავი აცვია.
ისევ ჩემმა ნახულმა მგელმა შემჭამოსო.
ისევ წავალ გუდამაყარს, მამა-პაპის ალაგასა.
ისეთ ალაგს ნუ დაჯდები, რომ მალე აგაყენონ.
ისეთ ალაგს ნუ შეხვალ, საიდანაც გამოგაგდებენ.
ისეთი ამბავია, რომ ძაღლი პატრონს ვერ იცნობს.
ისეთი გოდორი დასწანი, რომ შენ შვილისშვილებსაც გამოადგესო.
ისეთი სანაგვე არა ვარ, რომ არ დაგჭირდეო.
ისეთი ტყუილი უნდა სთქვა რომ ფეხებიც ჰქონდესო*, დადგომაც შეეძლოს, გაქცევაცო.* რომ დადგომაც შეეძლოს და სიარულიც, რომ გასჭრასო..
ისეთია, რომ სამარეში სუდარას მოიპარავს.
ისეთმა მთამ დამაზრო ფეხები, რომლისაგანაც არ მოველოდიო.
ისეთმა ფურმა დამწიხლოს, საწველელს მივსებდესო.
ისეთს კაცს გაუტყდა თავი, რომელიც შენზე ჭკვიანი იყოვო.
იქაც ცეცხლში, აქაც ღველფში.
იქითკენ უნდა ეცადო, საითაც წყალი დგებაო.
იქცეოდეს - შეესიე, შენდებოდეს - შეეწიე.
იღბალი აქვს ლიპლიპასა, ყველა მისკენ მიტლინკავსა.
იყავ მაგარი და არა წინააღმდეგი.
იცის მხარჯველმა და არა მჭამელმა.
იწექ, ჩემო ნიშა ხარო, იწექ, როცა მოვალე მოვა, ან შენ წაგიყვანს და ან მე.
იხარე, ჭერო, მოკვდი, მტერო!
კ |
კაბდომ იცის სამართალი, მაღალდაბალს გაასწორებს.
კაი ბიჭი შორიდან გაბედავსო.
კაი ბიჭის ნაყოლი ცოლი, და კაი ბიჭის ნაყოლი ცხენიო.
კაი გუნებით ცოლქმარი თოხის ტარზე დაეტევაო.
კაი კაცი გლახა კაცთან წახდება.
კაი კაცის ალერსი მუშკის ყნოსვას ჰგავს ამისა.
კაი კაცის ნაყანევი, კაი ქალის ნაკაბებიო.
კაი კაცის ნაცოლარი, კაი ქვევრის ნაძირალი (ან ღვინის ნაძირალი).
კაი კაცის პურმარილი ზღვაზე ხიდად გაიდება.
კაი მოკრივე - გვიან გამოვაო.
კაი მუშა და მძლე ხარი - საღამო ხანს მოუმატებს.
კაი სიტყვას რა მოჰქონდა - საწუთრო და სალეველი.
კაი ყანის მოზიარე მოყვარეს სჯობიაო.
კაი შეგირდი ოსტატის გულის ვარდია.
კაი ცხენი დეზს არ ირტყამს და კაი ხარი - შოლტსაო.
კაი ხარი სახრეს არ დაიკრავს.
კაის მყიდველი ძვირადო - მოგებულია ხშირადო.
კაისათვის კაი ვის უქნია.
კაკაბმა სთქვა ოცდათოთხმეტი სიმღერა ვიცოდი, ასეთმა ალალმა წამომიქროლა, რომ სულ დამავიწყაო.
კაკაბს უთქვამს: წვიმის კამარა რომ არ შეწყდებოდეს, ზეცაში ავალო.
კაკალი უნაჭუჭოდ არ იქნების.
კაკანა კაკაბი მახეში ჩავარდებაო.
კაკუჩით მოწეული საქმე არ გაკეთდებაო.
კალანდას მზე ბაჭიას ნახტომის ოდენაა მომატებულიო.
კალთაში გიჯდე, წვერს გაგლეჯდეო.
კამეჩი მოგაბარე, ამუშავე და აჭამეო, განა მისთვის მოგაბარე, დაჰკალი და შეჭამეო.
კამეჩი წუმპეს წაიქცა, თავის ამინდი ჰგონია, ლაფში ჩაფლული ურემი შინ მიტანილი ჰგონია.
კამეჩის მოჭიდავე ხარს რქები არ შერჩებაო.
კამეჩო, მუხრანელი ხარ, უღელი გეცოდინება. მე მუხრანელი არა ვარ, უღელი მეჩოთირება.
კამეჩმა სთქვა: რაკი ბალახში ჭიანჭველა დაიმალება, გემოც წაუვაო.
კამეჩსა კალანჩხით ბზე არას უზამსო.
კამეჩმა სთქვა: ქვეყნის დანგრევისა რომ არ მეშინოდეს, ისეთს გავიქცეოდი, რომ ფრინველიც ვერ მომეწეოდაო.
კანთხელმა რა სთქვა კანსქელის მეტიო.
კანონმა იკანონოსო, ნდობამ კი იბატონოსო.
კაპასმა ქალმა ძაღლი დააბა და ისე აყეფაო.
კაჟის (ტალი) მჭამელი ქათამი თავს იღორებსო.
კარგ კაცს როგორ დაუკარგო, რაც რამ სიკარგკაცე აქო?
კარგ მთქმელსა და კარგ მოლაპარაკეს - კარგი გამგონიც უნდა.
კარგ მშოვნელს კარგი შემნახავი სჯობიაო.
კარგი ამხანაგობა კარგი ძმობის დარია.
“კარგი ვარ”, ამას ნუ იტყვი, თავს ნუ დაუწყებ ქებასა.
კარგი კაცი - სუფრაზედა.
კარგი მეზობელი ამომავალ მზეს სჯობიაო.
კარგი მეზობელი მზის უწინარეს არის დასანახავიო.
კარგი მეწისქვილის ცულიც კი ჯოჯოხეთშია და ავისა სადღა იქნებაო.
კარგი მოთამაშე კამეჩი ცოხნაზე ითამაშებს (ცოხნას აჰყვებაო).
კარგი მწყემსი ახლოდან მოდენის ნახირს, ცუდი - შორიდანო.
კარგი პაპა იყავიო, კარგი ქამაც გიყავიო.
კარგი ქალის ქმარს საგზალი არ უნდა.
კარგი ყმა ლაშქარს მოხვდება სწორების ჯობინობაში.
კარგი შვილი დედმამის გვირგვინია - ავი კი სიცოცხლით მათი სამარის გამთხრელია.
კარგი შვილისთვის სახლის აშენებაზე ნუ იზრუნებ, ავ შვილს ნუ დაუქცევო.
კარგი ცოლი კარგ ამხანაგს სჯობია, კარგ ძმასაც.
კარგი ცხენი ქერს იმატებს, გლახა ცხენი - მათრახსაო.
კარგი ხარ თუ ავი ხარ, მე ხომ არას მარგიხარ.
კარგი ხარ კარის მამულო, რომ არა გჭამდეს ქათამიო.
კარგი ხარ, კარგო ყოფაო, კარგო ცხვარო და ძროხაო.
კარგი ჰქენი, ქვას დადევი, გაიარე წინ დაგხვდება.
კარგის მაძებნელი ავს გადაეყრება.
კარგისა ყიდვა ძვირად სჯობს, ზედ გამოღება ფასისა.
კარგისთვის კარგი არავის უქნია - მოუჭირე გველოო.
კარგმა კაცმა კამა სჭამა, ავმა კაცმა - ნიახური.
კარგმა პურ-ღვინომ ამოღებული ხმალი ჩააგოო.
კარგმა ყოფამ ორად კი არ მაქცია, ორს დამამჯობინაო.
კარგმა ძაღლმა ავ კაცს აჯობაო.
კარგს არას ველი, ცხვარსა სჭამს მგელი.
კარგს დამალავენ, ავს მალე იტყვიან.
კარგს ეპრანჭვი - ავს ეჯღანვი.
კარგს კარგი არც კაცს შეხვდება, არც ქალსაო.
კარგს მოსავალს კარგი გამრიგე (მომხმარებელი) უნდაო.
კატა ისე უნდა დაიჭირო, რომ ბრჭყალები არ გაგკრასო.
კატა მეფეს შეჰხედავს.
კატას თევზი უყვარდა, მაგრამ ფეხის დასველება ეზარებოდა.
კატას უთხრეს: შენი ფინთი წამალიაო, და ღრმად ჩაფლა.
კატას ფილტვი ესროლეს, იმასაც ის უნდოდაო.
კატას ძეხვი თავში ჩაჰკრეს და - ღმერთმა მაგისთანა მეხი ნუ დამაკლოსო.
კატას ჰკითხეს: “დედაშენი კარგია, თუ მამაშენიო?” კატამ უპასუხა: “ნაი, ნაიო” (თათრულად ნიშნავს: არც ისა და არც ისაო.)
კატასავით ზურგზე არ დაეცემა.
კატისთვის თამაშობაა, თაგვისთვის - სულთა ბრძოლაა.
კატის გაქცევა - საბძლამდისო.
კაცი არ ვარგა სოფელში უმამულო და ეული.
კაცი გაზომე გაჭირვებაშიო.
კაცი გამოვა კაცობრივ, წვერი არ გაახარებსო, თხასაც ასხია ბალანი, მაზმანი დააფასებსო.
კაცი გულითა ხარობს, ცეცხლი კი - უგულოთაო.
კაცი გულითა ხარობსო, ხე კი ნაყოფითაო.
კაცი გულითა, ხეი ძირითა.
კაცი დათვს ხედავდა და კვალს ეძებდაო.
კაცი დედამიწას ეუბნებოდა და ცას ემდუროდაო.
კაცი ვერ შესწვდა ცხენსაო, უნაგირს მისდგა, სტეხსაო.
კაცი ზღვას გადურჩა და ცვარმა დაახრჩოო.
კაცი თავის ვარსკვლავს ბოლომდის უნდა ემორჩილებოდეს.
კაცი თავის თვალში ძელს არა ხედავს და სხვის თვალში ბალანსაც დაინახავს.
კაცი თავს რომ სიავეს უზამს, იმოდენას შვიდი ეშმაკიც ვერ უზამს.
კაცი თუ არ გყავდეს, კერიას გამოელაპარაკეო.
კაცი თუ გონიერია - სოფელი ღონიერია.
კაცი თუ ეკლად არ გაება, ეკალნი არ გაებმიანო.
კაცი ისე არსად იცნობა, როგორც გზაშიო.
კაცი იხრჩობოდაო და ხავსს ეკიდებოდაო.
კაცი კაცით ცხოვრობს.
კაცი კაცითაო, ნადირი ტყითაო (თევზი წყლითაო).
კაცი კაცითაო, ღობე ქაცვითაო.
კაცი კაცის გულისათვის შემწვარ ხოხობს შეჭამს.
კაცი კაცის მალამოა (წამალია).
კაცი კაცის მტერია, ძაღლი კი ერთგულია.
კაცი კიდეც გაიქცა, კიდეც გაიფცქვნა.
კაცი მალე აშენდება, მალე დაივსებაო.
კაცი მალე წაწყდება, მალე ცხონდებაო.
კაცი მოკვდა პურაძვირი - წაახვევენ ტილოსაო, მოსთხრიან და ჩააგდებენ ემანდ ეგდე შვილოსაო, ვინც იმას შენდობას ეტყვის, ღმერთმა შეარცხვინოსაო.
კაცი ნუ მოკვდება, თორემ თუნდა სანაგვეზე გადააგდონო.
კაცი პატივსა შინა იყო და არა გულისა ხმას იყო.
კაცი რაზე გამოიცდება და - ყველაფერზეო.
კაცი რო დაითვრებაო, ორი კაცის ტოლა გაიზრდებაო (ხევს.).
კაცი რომ გაჭირვებას ვერა ჰგრძნობს, თავი ბედნიერი ჰგონია.
კაცი რომ დაბერდება, შვილდისარი უნდა დასდოს.
კაცი რომ იხარჯებოდეს - აღარას არგებს დრეკაო.
კაცი რომ სიტყვას ღეჭვას დაუწყებს, მას არა დაეჯერებარაო.
კაცი სანამ არ მოკვდება, მისი საქმე არ გამოჩნდებაო.
კაცი სცადე და თავი ააზატე.
კაცი უნდა კაცად იყვეს, სანთელსავით თვით დაიწვას და სხვას გზასა უნათებდეს.
კაცი უნდა ხერხი იყოს, გაჰქონდეს და გამოჰქონდეს, განა კაცი ეჩო არის, სულ თავისკენ მიითლიდეს.
კაცი უპირო გავინაპირო.
კაცი შეხედულებით არ გაისინჯება.
კაცი ცერცვსა სთესავდა, თანაც პირში იყრიდა - ან ამოვა და ან არაო.
კაცი ცოცხალს ემდუროდა, მკვდარს იმადლიდაო.
კაცი ცხენზე იჯდა და ცხენს დაეძებდაო.
კაცი ცხენს ვერ მოერია და უნაგირი დაამტვრიაო.
კაცია ათასადა ღირს, ასია - კაცად არ ფასობს.
კაცია და გუნებაო, გულზე ებრაგუნებაო.
კაცია და გუნებაო, ჩოხის ატლაკუნებაო.
კაციას მე ვწუნობ, კაცია მე მწუნობს.
კაცის ამბავი მართალი თუ არ იცოდე, ნურც აქებ და ნურც აგინებო.
კაცის აშენებული სახლი ქალმა დააქციაო, ქალისა-კი ვერც ეშმაკმაო.
კაცის გამოცდა თუ გინდა, ბოლოკი დაარიგებინეო.
კაცის გვარი ფუჭია, თუ არა აქვს ნიჭია.
კაცის გული - ვითა ჯურღმული.
კაცის გული იყოს რკინა, ხანჯალი - გინდა ხისაო.
კაცის გული შუშა არის, თუ ერთი გაიბზარა, აღარ გამთელდება.
კაცის დაქცევა თუ არ გინდოდეს, ყოველდღე ცეცხლს ნუ მისცემო.
კაცის თვალს შავი მიწის მეტი ვერა გააძღებს რა.
კაცის მტრობა რომ გინდოდეს, ნათლიად გაიხადე.
კაცისთვის ყველაზე ძნელი - თავისი თავის ცნობააო.
კაციც შენა ხარ და ქუდიც შენა გხურავს.
კაცმა თავის საქონელი მპარავს მიაბაროს, უკეთ შეინახავს.
კაცმა კაცის დარდი არ იცოდა და შუაღამისას ნანას ეუბნებოდაო.
კაცმა კაცისა თქვა და საქმემ ორივესიო.
კაცმა კაცს ვენახი აჩუქა და იმან ყურძენიც კი არ აჭამაო.
კაცმა მძებნელმა ცოცხლისამ მკვდარიც ვერ მოიძიაო.
კაცმა რამდენი რამეც იცი, იმდენი რამე ხარო.
კაცმა რომ თავის გარდასავალი იცოდეს, შინიდან გარეთ არ გამოვაო.
კაცმა რომ კაცი გაიცნოს, ცხრა ლიტრა მარილი უნდა შეჭამონ.
კაცმა რომ სულ ერთ ხეს შებღავლოს, ისიც გახმებაო.
კაცმა სთქვა: ამ ჩემი სულისა ვერა გამიგია რაო, თბილს აცივებს და ცივს ათბობს.
კაცმა სთქვა: “ჩემი სახლი გატყდაო”, მუხამ გაიგონა და დაუძახა: “ჩემი სახლის კაცი (ჩემი გვარის) რომ ყოფილიყო არ გატყდებოდაო”.
კაცმა ჩიტს თოფი დააცილა და - “ჩემი ხელიდან ხომ მკვდარიაო”.
კაცმა ჭირი მალა - ჭირმა თავი არ დამალაო.
კაცმა ხელეჩო დაჰკარგა და იმას დარდობდა: ნეტავი გარეთა პირიდან არ გალესონო.
კაცო, შენი ნახერხი, შენვე დაგეყრება თავს.
კაცს გამოულოცეს და უარესი ჰქნაო.
კაცს გაცრილ ფქვილს ნუ აჩვენებ და გაწეწილ მატყლსა, ბევრი ეგონებაო.
კაცს ზურგზე სცემდნენ და იძახდა: “ვაიმე, მუცელიო”.
კაცს თავისი ბრალი ზურგზე ჰკიდია, სხვისი ცხვირზეო.
კაცს თავისი სახელი დაავიწყდაო.
კაცს თუ დღე არ დაელია, სული არ ამოუვაო.
კაცს თუ კაცი სძულს მისი ჭამა - ჭლახა-ჭლუხად
ეყურება და სიარული - ბრაგა-ბრუგადო.
კაცს თუ მრჩეველი არა ჰყავს, კედელს დაეკითხოსო.
კაცს კაცის ჭკუა არ მოსწონსო.
კაცს კაცობა უნდა, თორემ ჭიპი კატასაც კი აბიაო.
კაცს ნიადაგ ქორწილიც მოჰბეზრდებაო.
კაცს ორი სახელი უნდა ჰქონდესო, ერთი საიქიოსთვის და ერთი სააქაოს დასარჩენადო.
კაცს ორი სიკვდილი მოუვა: ერთი დაავსებს, ერთი ააშენებს.
კაცს რისგანაც სცხვენია, იმისგანაც დნებაო.
კაცს რომ პირველი ცოლი მოუკვდება, მეორე გაუტკბილდებაო.
კაცს როცა არ უნდა, რიყეზე ისე გაივლის, ქვას არ დაინახავს.
კაცს სახელმწიფოს მართვა არ გაუჭირდება, როგორც თავის ცოლისო.
კაცს სახლი ეწოდა და ხელს ვერ ითბობდაო.
კაცს ქალთან წოლა ენატრებოდა, ქალი ემადლებოდაო.
კაცს შინ ოქრო სათხრელი ჰქონდა, გარეთ მიეშურებოდაო.
კაცს ცოლი გაეშო, ცოლის მამიდას ჰყვარობდა.
კაცს ცოტა მოაკლდება, ცოტა მოემატებაო.
კაცს ცული გადაუვარდა წყალში და წალდიც თან გადააყოლაო.
კაცს ცხენი არა ჰყავდა, უნაგირს ნატრობდაო.
კაცსა მართალს და მტყუანსა კაცნივე გაარჩევენო.
კაცსა ფიცნი გამოსცდიან.
კაცსა ქარვისა მძებნელსა, ხელთ შეხვდა იაგუნდიო.
კაცსა ჰკითხეს: ცოლი გყავსო? კი მყავს, მარა გაღმა კაცსა ჰყავსო.
კახამბალი კენწეროში გამწარდებაო.
კბილი კბილია და როცა ადამიანს გაამწარებს, მოიგლეჯს და გადააგდებს.
კბილი ენის კლიტეაო.
კბილი თუ გტკივა - ამოიძერი და მორჩი, თუ გლახა მეზობელი გყავს მოშორდი და გადარჩი.
კბილი კბილს მოხვდა და კუჭმა კარი გააღოო.
კბილის ნაკრეტნით მუცელი არ გაძღებაო.
კბენია უკან დაედევნება, მღრინავი წინ დაუხვდებაო.
კედელს ყური აქვს, მინდორს თვალიო.
კედელს ცერცვი შეაყარე და მგელს კრავი შეაყვარეო.
კედელს ცერცვი შეაყარეს, ერთი ზედვე გააჩერეს.
კეთილ სახელის დათესვა კაცთაგან განაწესია.
კეთილი ცოლი სახლსა ხვეჭს, ბოროტი, მრუში ანგრევსო.
კეთილსა ვიზამ მაშინა, როცა კეთილი მადგია.
კვერნა სანადიროდ წავიდა და ტყავი იქ დასტოვაო.
კვერნასაც თავის ტყავი სჯის.
კვერცხი რითა? თავის წონა მარილითა.
კვირიკობისთვემ სთქვა: “ხარაბუზას რქის ოდენა ჩამაბარეთ და მერე მე მკითხეთო”.
კვიცი გვარზე ხტისო.
კვიცი იყიდე და დედა უკითხე.
კვიცი რომ კაცს ეზრდებოდეს, ცხენი არ დაეკავება.
კვრინჩხს რომ ეკალი არ ესხას, მას ფეხსაც დაადგამენო.
კი ხარ გორიო, კი გძევს თოვლიო.
კიდეც მეტყემალებოდა, კიდეც ვჭამე ტყემალიო (ორსულმა ქალმა სთქვა ორსულობაში).
კიდობანი რომ ფულით სავსე იყოს და კოკა წყლითა, ობოლს მაინც შია და სწყურია.
კითხვა-კითხვით ინდოეთს მივლენო.
კიკოსავით (სათამაშო ქაღალდის ტუზი) მარტო დარჩაო.
კიტრი სჯობდა გოგრასაო, ვაი ამ დროს მოყრასაო.
კლდესაც გაარღვევს წყლის წვეთი, თუ ერთ ადგილას სცემს მარად.
კობახიძე თავის ბეგარას სწუნობდაო.
კოდალავ, შენ სულ ასე აკაკუნებ, მაგრამ შენი გაკეთებული ხარატები ვერა ვნახეო.
კოვზის მრჩეველსაო - კოვზი კვაჭანტიო (დაპრანჭული - რაჭვ.).
კოკა წყალზე გატყდება, ქურდი ქურდობაში მოკვდება.
კოკამ სთქვა: ცხენზე არასდროს არ შევმჯდარვარ, მაგრამ ფეხით არ გამივლიაო.
კომბლეს* ვირი არა ჰყვანდა, იყიდა და იყოლია.* კომბლე ქართული ზღაპრების გმირია, მოსულელო, თან მოხერხებული.
კორკოტი ვჭამე ასლისა, დრო არის ჩემი წასვლისა.
კოღოსაც თავის მუცელი აბზუებსო.
კოღოსაც შეუძლია ზარალიო (ვნებაო).
კოღოც კი წააქცევს მგელს, თუ ლომი უშველის.
კოცნა სჯობს თეთრი ქალისა, ჩახვევნა შავგვრემანისა.
კოჭივით მუდამ ალჩოსა ზის.
კოჭლი, ბრუციანი, ქოსა და ქაჩალი სანდო არ არისო.
კოჭლი კაცის გზა მოკლეა.
კოჭლი ქოთანსა ლოკდაო, გადაბრუნდა და მოკვდაო.
კრავის თავს მოველოდი და ძაღლის თავი გამომიგორდაო.
კუდა კამეჩი გავყიდე ქებითა და დიდებითა. შევხედე, უკან მოჰყავდათ ლანძღვითა და გინებითა.
კუდა ხარი თავისთვის არ იყო და სხვას ბუზებს უგერებდაო.
კუდა ხარმა რომ საყევარი მოგიბრუნოს - ისიც კარგიაო.
კუდა ხარის საყევარი, წნელს ვერ დასწყვეტს რცხილისასა.
კუდავ, ჩემო საყვარელო, გუთნის მაძუგძუგებელო. - არც ისე მეხალისება, ძალად მაძუგძუგებენო.
კუდით ქვას გასროლინებ, ამდენს გცემო.
კულო, სად მიხვალო? - სიცილ თამაშშიო. ცულო სად მიხვალო? კრულვა წყევლაშიო.
კუმ ფეხი გამოჰყო, მეც ნახირ-ნახირო.
კურდღელი დაამწყვდიეს და ურმის თვალი მიაფარეს.
კურდღელი ორი თუ არის და მათ მიჰყვება მწევარი, იცოდეს ვერც ერთს დაიჭერს, მათი ერთგული მდევარი.
კურდღელი რომ გამოჩნდება, მწევარს ძილი მოუნდება.
კურდღელმა რაც იმალა ის - იხტუნა.
კურდღელს უთქვამს: სანამ გამომახტუნებენ, მანამ უფრო მეშინიანო.
კურდღელს წელში შამფურს უყრიდნენ და იმას ლაყბობა ეგონაო.
კურტანი კურტანზე არ დაალაგო, ისე არ გადმოხვიდეო.
კუს რომ ბაკანი* გაუტეხო - ჭირათაც ეყოფა და ლხინათაც.* კუს ბაკანი, კუს მაგარი გარე ქურქი..
კუს რომ ჯოჯო არ აჰკიდებოდა, იქნებ სანჩალი ესწავლაო.
კუჭი ძმაზე ახლოაო.
კუჭი სჯის და კუჭი ფიქრობს.
ლ |
ლამაზი ქალი ცოლად შეირთე - წყალში გადავარდიო.
ლამაზი ქალის მწყემსი - მისი სინდისიაო.
ლამაზი ცოლი დღეს შენია, ხვალ სხვისაო, მომსვლელი მამაცისაო.
ლამაზი ცოლის პატრონსა უნდა ჰყავდეს ძაღლი ფრთხილი, ან თითონ უნდა ფრთხილობდეს, ან იმისი დედამთილი.
ლაპარაკი ლაპარაკსა, ცხენი გაჰყვა ამხანაგსა.
ლაფში მწოლარ მცოხნავ კამეჩს, გული ერჩის, კლდეს შეანგრევს.
ლაშქრის შეყრა თუ გინდა, ბუკი უნდა დაკრაო.
ლეჩაქის მქსოველს გოდრის დაწვნა უკვირდაო.
ლეჩხუმელმა სთქვა: სიღარიბეს დაუდგა თვალი, თორემ მჭადში და ლობიოში იდაყვამდის უნდა იფლებოდეთო.
ლეჩხუმურ ლობიოს, ლეჩხუმურივე წყალი მოხარშავსო.
ლოთი კაცის ბედი დღეში სამჯერ გაიხსნებაო.
ლომს ხერხით კოღო მოერია (ცხვირში შეუძვრა და ძირს დასცა).
ლოქო დასაჯეს და მორევში გადააგდესო.
ლუკმა მაშინაა ტკბილი, როცა კაი კაცობითაა ნაშოვნი.
ლუკმამ ქვეშ მოიტანაო (ისეთი დიდი იყო).
ლუკმას ყურში იდებს.
ლუკმის დაკლება სჯობია, ჯერის დაკლებასო.
ლხინში ნაბიჯით წადი, ჭირში სირბილით.
მ |
მაგ საღვინემ ერთხელ ჩემთვისაც წამოაჩქაფუნოსო (ორი კაცი პურსა სჭამდა, რომელიც ღვინოს ასხამდა, თავის ჭიქას ივსებდა, ამხანაგს კი ნაკლულად უსხამდა; ამხანაგმა ვერ მოითმინა და უთხრა: “მუდამ შენ რომ ივსებ, ერთხელ მეც გამივსეო”. - არც მე მინდა პირამდის ჭიქის ავსება, მაგრამ საღვინე წამოაჩქაფუნებს ხოლმეო. მაშინ გულნატკენმა ამხანაგმა მიუგო: “მაგ საღვინემ ერთხელ ჩემთვისაც წამოაჩქაფუნოსო”.).
მაგის ფერითა - ხატიც არ ვარგაო.
მადლი მატლად იქცაო (მადლს მატლად ნუ გადააქცევო).
მადლი ჰქენი, მარილიც მოაყარეო.
მაზმანი თოკს დაეძებდა, თავისა ჩამოსახრჩობლად.
მაისის წვიმა ოქროა, ივნისის ვერცხლი, ივლისის ცეცხლი.
მაკიდომ სთქვა: “ნეტა კბილს, ვაი მუცელსო”.
მამა დავიწყებოდა, მამინაცვალს ჰფიცულობდა.
მამა ნახე, დედა ნახე, შვილი ისე გამონახე, თუ ზრდით არ შეიცვალა, წინ უძს მშობელთ გზა და მახე.
მამა სწყევლის - წვერი დასტურს აძლევს, დედა სწყევლის - ძუძუები ლოცავენ.
მამავ, გიყვარდა გუთანი, დაჯექ და ბანი უთხარი.
მამაკაცისთვის ქვეყანა გულია, დედაკაცისთვის კი გული - ქვეყანაა.
მამალი რომ ფრთას შემოჰკრავს, იცოდე რომ გათენდება.
მამალს უთქვია: მე კი ვიყივლებ და გინდა გათენდეს, გინდ-არაო.
მამამ ტყემალი სჭამა და შვილს კბილი მოსჭრაო.
მამამ შვილს ვენახი აჩუქა და შვილმა მტევანიც აღარ მიაწოდა.
მამამთილო იისაო, დედამთილო ბიისაო, მაზლო იაგუნდისაო, შვილო ნუშის გულისაო, მულო შენ ამომივარდი, რომ ხარ ავი სულისაო.
მამამთილო, შენი წვერი ჩოთქად გამოდგებაო.
მამას გაუარაო, მამობილს მიეფარაო.
მამაჩემის მკვლელი არ ცხონდება, მაგრამ მამაჩემი კი აღარ გაცოცხლდებაო.
მამის სული გააგდო, პაპის სულს ეჭიდებოდა.
მამის სული გაეშვა და მამინაცვლისას ჰფიცავდა.
მამლის ყივილი ხიდანა მცნებად არ მიიჩნევაო.
მამლის ყივილით და ძაღლის ყეფით ქვეყანა არ აშენდება.
მამულ მორეულს, მტერ მორეული სჯობიაო.
მამციას მიმცია უნდაო.
მანამ კაცი არ დამიმეგობრდა, სანამ არ ვცემეო.
მანამ ხმალი მივიდაო, ენამ თავი მოსჭრაო.
მართალში რას იძლევი, რომ ტყუილი გითხრაო.
მართლის მთქმელ მტრედს, ნისკარტი მოსჭრესო.
მართლის მთქმელს ბევრი მოძულე ჰყავსო.
მართლის მთქმელს ცხენი უნდა შეკაზმული ჰყავდეს.
მარტი ვარ ქალი ლამაზი, დღეში ცხრაჯერ მოვირთვები.
მარტი იცინოდეს - კაცი ტიროდესო.
მარტი მოიტირებოდეს, კაცი მოიცინებოდეს.
მარტი პატარძალია; დღეში სამჯერ მოირთვება და სამჯერ მოიფუშება.
მარტის სამი დღე რომ წინ გედოს, ზამთარს ნურც აქებ და ნურც აძაგებო.
მარტო ლოცვით სამოთხეში არ შეისვლება, თუ გულკეთილობამაც არ უშველაო.
მარტო შემოსავალი კაცს არ გაამდიდრებს, თუ დაზოგვამაც ხელი არ შეუწყოს.
მარტოხელა კაცი პურის ჭამაშიაც ბრალიაო.
მარხვის მჭამელს ხსნილში არ ეშოვებოდაო.
მარხვის ჭამა დამეწამა, ნეტავ რამე შემაჭამა.
მარწყვი მპირდება გასუქებასო, გული არ ამბობს ასრულებასო.
მარჯვე კაცისთვის სასჯელი - უსაქმობა არისო.
მარჯვე კურდღელი თავისთვისაც იშოვის და სხვისთვისაცაო.
მარჯვენა ხელი მარცხენას არ უნდა ენდობოდესო.
მას წააგლიჯე, მასვე წააგრიხეო (იმერელს უთქვამს, ცხვარი რომ გაქცევია.).
მაღალი არ მოდრკა, დაბალი ვერ შესწვდა.
მაღლა-მაღლა ყვირის შვილების პატრონი, წელ-ღია ჯდება წისქვილის პატრონი, სულ თავში ჯდება პურის პატრონი.
მაღლა ღმერთი თარს უკრავდა, დაბლა კაცი დასდურავსა, მე ჩემს თავს ვასიამოვნებ, რას დავეძებ სამდურავსა.
მაშენებელი წაწყდესო.
მაჩაბელმა დააშავა და ურიას წვერები დააჭრესო.
მაძღარი მოლა მშიერ მგელზე უარესიაო.
მაძღარმა რომ კიდევ პური სჭამოს, თავის საფლავს თავის კბილებით გათხრის.
მაძღარს მშიერიც მაძღარი ეგონაო.
მაწანწალა ტურა სჯობია, მწოლარე მგელსაო.
მაწონს ვეუბნებოდი და დოს მოაწყამპალებდაო.
მახრა ქვემძრომი მწერია, ნათესებისა მტერია.
მგელი არ მოიშლის მგლობასო, კაი ყმა მამაცობასო.
მგელი დანარჩენს ტიროდა, პატრონი წანაღებსაო.
მგელი კვდებოდა და ცხვარი კი კუნტრუშის გუნებაზე იყო.
მგელი რომ დაბერდება, ძაღლების სათრევი გახდება.
მგელი რომ უფრთო სვავია - ვის არ გაუგონია.
მგელი ცხვარს სამი წელიწადი დასდევდა - იქნებ დუმა ჩამოუვარდესო.
მგელი ძვალს არ გადაყლაპავს, ყორყის იმედი რომ არა ჰქონდეს.
მგელმა თქვა: ჩემს დამჭერ ძაღლს ერთი შეხედვით ვიცნობო.
მგელმა კბენა არ იცოდა, ადამიანმა ასწავლაო.
მგელმა რომ ძაღლსავით სუნი იცოდეს, ქვეყანას ამოაგდებსო.
მგელმა სთქვა: ეს ოხერი და ეს ტიალი, ჩემს სოროშიაც ვერა ვსთქვარაო.
მგელმა სთქვა: “ორმოში ვიყავი და ვინ ძვალს მიგდებდა, ვინ რბილს ყველა მახსოვსო”.
მგელმა ცხვარი მოიტაცა: - “ჩემი სერისა იყოო!”
მგელს მგლობა დაუვარდა, ტურამ ქვეყანა დააქციაო.
მგელს რა ენაღვლება, თუ ცხენი და ჯორი ძვირადა ღირს.
მგელს ბატკანს შეაჭმევს ქლესა კაცი, პატრონთან მივა და ტირილს დაიწყებს.
მგელს რომ შვიდი ტყავი გააძრო, მაინც მგელი არისო.
მგელს ფეხები აჭმევენ პურსაო.
მგელს მგლურად დაუხვდი და მელას მელიურადო.
მგელო, ჭკუას მოდიო! - სათხებოში შევხტეო?!
მგზავრი კაცი ნაშუადღევს ბინას უნდა ეძებდესო.
მგზავრის დგომა - ცდომააო.
მგზავრს ჰკითხეს: რა მომიტანეო და შენ რაღა გამატანეო.
მგლებში მაცხოვრებელმა უნდა ღმუილი იცოდესო.
მგლის თავზე სახარებას კითხულობდნენო, ის კი გაიძახოდა - ტყეში გამიშვითო.
მგლის შიშით ცხვარი ვის გაუწყვეტიაო.
მგლისაგან მწყემსი არ შეიძლება, და ქურდისაგან წმინდანი.
მგლისთვის ცხვარი ვისაც მიუბარებია, მთელი ვეღარ მიუღია.
მგორავ ქვას ხავსი არ მოეკიდება.
მდიდარი თავის წუწუნით საწყალს ავიწყებს სისაწყლის ტირილს.
მდიდარი კაცის მამალიც კი კვერცხებსა სდებსო.
მდიდარო, საწყალს მიხედე, იყიდე მისი გულია, ამ სოფელს შენი სიმდიდრე, იმ სოფელს დაკარგულია.
მდიდარს ერთი ეხარჯება, ღარიბს ორიო.
მდიდარს უთხრეს: მშვიდობაშიო, ღარიბს უთხრეს, ვინ გაჩუქაო.
მდიდრის ურემი მთას გადივლის, ღარიბისა კი სწორე გზასაც შეშლისო.
მდიდრისას კატას სტიროდნენ და ღარიბისას კაცსაც არაო.
მე ალალს ვიძახდი, სხვები მწყერს იჭერდნენო.
მე გეტყვი და შენ, გინდა, ყინულზე დაიწერეო.
მე და ჩემმა ქმარმა ვიანგარიშეთ და ჩემს მაზლს აღარაფერი ერგო.
მე ვსვამ ღვინოსა და შენ კი თვრებიო.
მე ვწუხვარ და ის კი ოდელიას იძახისო.
მე კი დავაყრი და გინდა ზედა წისქვილმა ფქვას, გინდა ქვედამაო.
მე კი ვმალავ, მაგრამ ჩემი სატკივარი არა მალავსო.
მე კი უშვებ, მაგრამ ეს აღარ მიშვებსო (ერთი მონადირე დათვმა მოიგდო ქვეშა და ჰბუგნის, ამხანაგმა დაუძახა: კაცო, გაუშვი, მოეცალეო - მე კი უშვებ, მაგრამ ეს აღარ მიშვებსო).
მე რომ კურდღლობა მომინდება, ჩემს მწევარს სახლში ჯდომა მოუნდებაო.
მე რომ მენახირედ დავდექ, ფამფარა მაშინ გაწყდაო.
მე სიკვდილი რას დამაკლებს, თუ რომ ღმერთთან სიმართლე მაქვს, ან სიღარიბე რას მიზამს, თუ ცოლი რიგიანი მყავს.
მე ქორწილში წავეთრევი და შენ კი ნახირში წაბრძანდიო.
მე წველას ვთხოვდი, ის დოს მოატლაკუნებდა.
მებაღეს რას კითხულობ, ხილი მიირთვიო.
მეგრელს სახლი ეწოდა, ერთი მაინც გავთბებიო.
მედღეხვალიეს ხან უთოვს, ხან უწვიმსო.
მეზობელთან ჭირიც ლხინიაო.
მეზობელი მეზობლის მგელია.
მეზობელი მეზობლის მოჭვრიტანაა.
მეზობელი მეზობლის სარკეა.
მეზობელი რომ მარილიანი გყავდეს, შენ მარილს უნდა უნაყავდეო.
მეზობელმა თუ შემოგაფურთხა და მაგიერი არ შეაფურთხე, უპირო ეგონები.
მეზობელმა რომ მარილი გთხოვოს, თუ მარილი არა გქონდეს, მარილიანი სიტყვა მაინც უთხარიო.
მეზობელო კარისაო, სინათლე ხარ თვალისაო.
მეზობელს თუ რამე აქვს, შენ შენი შეგრჩებაო.
მეზობელს მეზობლის მკვდარი მძინარი ეგონაო.
მეზობელს მუცელი რომ სტკიოდეს, შენ მუცელზე ხელს უნდა ისვამდეო.
მეზობელს ხარი უქადე, ღმერთი შენ მოგცემსო.
მეზობლები რამ გადაჰკიდა და _ კატამ და ლეკვმაო.
მეზობლის დავსება თუ გინდა, არაფერი დაუჭირო და ვეღარაფერს შეიძენს.
მეზობლის ტირილი მეზობელს ქორწილი ეგონაო.
მეზობლის ჭირი და ღობეს ჩხირიო.
მეთევზე მეთევზეს შორიდან ჰხედავსო.
მეკვერცხე დედალსავით რას ბრუნავო?
მეკურტნობაც კი სჯობია ავის ქუდისა მკერავსა.
მელა მახეში გაება, თავი მოიმძინარა - სიზმარიაო.
მელამ თავისი კუდი მოწმედ მოიყვანაო.
მელამ სთქვა: მე და მგელმა აქლემი მოვკალითო.
მელას თავის მახრჩობელა უყვარდაო.
მელას რაც აგონდებოდა, ის ეზმანებოდაო.
მელას უკან ურმით არ სდევენო.
მელას ძილშიაც ქათამი ახსოვსო.
მელასაც თავისი კუდი სჯისო.
მელია სადაც წავა, კუდიც იქ გაჰყვებაო.
მელიამ მგელს შესძახა: შე უმი ხორცის ჭამიაო.
მელიას უთქვია: ზღვას მუგუზალს შევუჩიჩხინებ და თუ ვერ დავაშრობ, ხომ დავაშიშხინებო.
მელიასავით გააგრძელა.
მელიის კუდის მოქნევამ ქათამს თვალი გამოსთხარა.
მელიის მფარველობასა, ლომმა შესჭამოს სჯობია.
მემკვიდრე, როგორც საპატარძლო, ისე სტირის; ორივეს ტირილი ჩემი სიცილიაო.
მენავემ თუ წყლის სიღრმე არ იცის, ნავს ქვეშიდან მოექცევაო.
მენახირის ცოლი უფრო პატივსაცემია, ვიდრე ხასა მეფისაო.
მეპურეს მიეცი ერთი პური და პური კარგად დააკვრევინეო.
მესტვირის ცოლსა ჰკითხეს, შუშპარი იციო? - ჩემს დღეში მაგის მეტი რა მიკეთებია მე დაღონებულსაო.
მეტი დახარჯე და კაცთან გაიარეო.
მეტი სიტყვა თავს ატკენს, მეტი ჭამა - კუჭსა.
მეტის მეტი - რეტის რეტი.
მეტის-მეტის მაძიებელი - მოკვდა გაუხარებელი.
მეტის მეტმა სიწმინდემა, საბერძნეთი დააქცია.
მეტისმეტმა სიწმინდემ, ტრაპეზი წარყვნაო.
მეფე გაგიწყრეს - თემს შეეხვეწე, თემი გაგიწყრეს - გადაიხვეწე.
მექებოდეო - არას მედგებოდეო.
მექოთნის ნება არ არის, საიდანაც უნდა იქით გაუკეთებს ქოთანს ყურს.
მეწუნიას მოკლება უნდაო.
მეშურნეთა თვალიო, ცეცხლის მინათვალიო.
მეცხვარემ სთქვა: თუ მეცოდინებოდა, რომ ციდან მგელი ჩამოვარდებოდა, ჩემს ძაღლს გულაღმა დავაწვენდიო.
მეცხვარემ ცხვარი გაუშვა, პატრონმა კი არაო.
მეძებრის შვილს მოთრევა არ უნდა, დაგეშა უნდაო.
მეძებრობა ყველა ძაღლს შეუძლია, მაგრამ ზოგს კუდის ქიცინი ეზარება.
მეხსიერება და ოქრო ერთნაირად ფასობენო.
მზე დიდია, მცირე ნისლი დაფარავს და დაგვიბნელებს.
მზე რომ ამოვა, ყველა კაცისას მივაო.
მზევ, ჩადი და ალოვ, გადი!
მზეს ვინც ტალახს ესვრის, თავზე დაეცემაო.
მზეს შეჰყურებს, როდის ჩავაო.
მთა და ბარი არავის გაუსწორებია.
მთელი დღით მოქეიფესა - არა დარჩა სავახშმოთა.
მთელი ეს ქვეყანა სესხი და ვალია.
მთვარე თუ ჩემკენ არის, ვარსკვლავებს რას შევეპუებით.
მთისა მეცხვარესა ჰკითხე, ბარისა - გუთნის დედასო.
მთიულს უთქვამს: სად გაგონება არ არის, კარგვაა სამართლისაო.
მთქმელი არ იქმს, მქნელი არ იტყვის.
მიანებეთ მკვდარი, დამარხონ მომტირალთაო.
მიდის მოდის გაბრიელი, ხელთ უჭირავს კუპრიელი, არვინ ყავს მადლიერი.
მიდის მოდის ყანაშიო, როგორც ქალი ზალაშიო.
მიეთ-მოეთი საიქიოს ენით არის დაკიდულიო.
მიზეზ-მიზეზ - დოს მარილი აკლიაო.
მიზეზ-მიზეზ - მარილს მატლი გაუჩნდაო.
მიკიტანი ბაზაზობას ვერ იქმს.
მიმინო რომ გაძღებაო, ხელზე აღარ დადგებაო.
მიმინოს მწყერი უყვარდა, შევარდენს - ნადირობაო, დედას თუ შვილი უყვარდეს, ახლოა სადილობაო.
მიმპარავი ძაღლი მყეფარზე უარესია.
მისთვის დაძრწის ცხვართან მგელი, მეცხვარეს არ დაეძინოს.
მისი ყოფნა მიწას ემძიმებაო.
მიქიას მოქია უნდაო.
მიძმობ თუ მიდობ, მაინც არ მინდაო.
მიწა გრილია, მკვდარს მიიბარებს და გულს გააგრილებს.
მიწა მიწას დააყარე, პატივად დაედებაო.
მიწა მოხან ნაგზაური - ყანა მოვა აზნაური.
მიწამ ყანა გაგიკეთოს, ნუ ჩამოეკიდები, მოგიცდინოს და - ნუ შემოსწყრებიო.
მიწას უთქვია: ცუდად მომხან, ოღონდ კარგად დამფარცხეო.
მიხვდა მხარჯველი, ვერა მჭამელი.
მიჰყე და მიჰყე სოფელსა, ამ ტიალსა და ოხერსა.
მიჰყე, მიჰყე სიმართლესა, გამოგილევს სინათლესა.
მიჰყიდე სული ეშმაკსა, თუ გინდა გამდიდრებაო.
მკაში პირობას, ხვნაში პირობა სჯობიანო.
მკბენარ ძაღლს პურს მიუგდებენო.
მკვდარ კაცზე უმყრალესი ქვეყანაზე არაფერია.
მკვდარ ლომს ცოცხალი ძაღლი სჯობიანო.
მკვდარი ვის გაუცოცხლებია ტირილითა და ვიშითა?
მკვდარი მკვდარს აეკიდა, სამარის კარს მიმიტანეო.
მკვდარი უკუღმა ვინ წაიღოო.
მკვდარი ფური* ბევრს მოიწველისო.* ფური რომ მოკვდება, ზოგი მაშინ დაუწყებს ქებას: ამდენ-ამდენს იწველიდაო.
მკვდრებს აკლიხარ, ცოცხლებს არ არგიხარ.
მკვდრებს უთქვიათ: დიდ შაბათს, ძმანო, ბაგანი ამოხვეტეთო და ისე მოგვიგონეთო.
მკვდრებს ცოცხლებში როდი სცვლიან.
მკვეხარას გაუჭირდებაო.
მოგება და ზარალი ამხანაგები არიანო.
მოდი, მოუდე კუდსაო, ბატონი მოგცემს ქუდსაო, მოგცემს და კიდევ წაგართმევს, ნუ დაგაკლდება გულსაო.
მოვდიოდე შემინახე, მივდიოდე - გამიძახე.
მოვიდა მესხი და მკვიდრი აჰყარა.
მოვიდა სეტყვა, დახვდა ქვა.
მოვიდა სიმშილი, წავიდა სირცხვილი.
მოვხუცდი და გადავხუცდი, ამ ქვეყანას რაღას უცდი?
მოთმინება და შრომა ყველაფერს გაადვილებს.
მოთმინება - სამოთხის გასაღებია.
მოთრეულო წყალო, მითრეულო რძალო.
მოიტა, რძალო ხახალი, ძველი იყოს თუ ახალი.
მოიხედე, მიიხედე, ტანზე ისე გაიხადე.
მოკაკანე ქათამი კვერცხს არ დასდებს.
მოკვდა და თვისის ანდერძით აწ ისევ საქმობს მკვდარიო.
მოკვდა პაპაო, დარჩა ჯაყვაო.
მოკლე არის ცრუ სოფელი, კაცსა გრძლადა არ შერჩება.
მოკლეს მართლის მთქმელიო.
მოკლე გზით მტერს ელოდე, შორი გზით მოკეთესაო.
მოკლე მიწა თვალს ახარებს, გრძელი მიწა - ორმოსაო.
მოლა ვირზე იჯდა და ვირს დაეძებდაო.
მოლა მიზგიდში არ შედიოდა და ძალით შეიყვანესო.
მოლა მოკვდა, საფლავში ფლავი ჩააყარეს.
მოლა-მოლას ვყვებოდიო, მოსახლობას ვცდებოდიო.
მოლამ ერთი ურემი საზამთრო იყიდა, კურდღლებს დამიჩეკავსო.
(მოლამ საზამთრო იყიდა სახლში წასაღებად. უცბათ ერთ ჩირგვთან საზამთრო ხელიდან გაუვარდა და გასკდა. ბუჩქიდან შეშინებული კურდღელი გამოხტა და გაიქცა, მოლა გამოედევნა, მარა ვერ დაეწია. გაჯავრებულმა დაიმუქრა და აასრულა კიდეც: გაბრუნდა უკან და ერთი ურემი საზამთრო იყიდა, ყველას დავხეთქ და კურდღლებს დავჩეკო).
მოლას არ უჯერებდნენ და მოლას ვირს კი დიახო.
(მოლასთან მეზობელი მივიდა ვირის სათხოვნელად. მოლამ უთხრა, შინ არა მყავსო. ამ დროს ბოსელში ვირმა დაიყროყინა, მეზობელი უსაყვედურებს: მოლა არა გრცხვენია, მატყუებო? ვირი სახლში გყოლიაო. მოლამ წყენით უპასუხა: როგორ? მოლას სიტყვა არა გჯერა და ვირისა გჯერაო?)
მოლას უთხრეს, შვილი გადაგერიაო და - როდის იყო ჭკვიანიო!
მოლოზანი მთაზე ცეკვავდა, არც იქითა მხარე უმადლოდა, არც აქეთაო.
მომეც ბედი და - გინდ სანაგვეზე გადამაგდეო.
მომრევის მომრევი არ დაილევაო.
მომტირალი რისთვის სტირისო, - რომ მობანემ ბანი მისცესო.
მომღერალი თავს არ იცხელებს და მობანეს არ სჯისო.
მონად გახდომა ადვილია, ადამიანად გახდომა ძნელი.
მონადირეს უთქვია: ირემს თოფი ვესროლე, სანამ მივიდოდი, მწვადები შემწვარი დამხვდაო.
მონასტერი აირიაო.
მორთული შიშველს პერანგს ჰხდიდა.
მორიელის ნაკბენს ზედა გველს წააკვლიანო.
მორჩა ბერი ცხონებასა, მოლოზანი წაწყმედასა! (ერთს უდაბნოში სულის საცხონებლად შემდგარი ერთი ბერი შემცდარა მოლოზანზე და დაუძახია: მორჩა ბერი ცხონებასა, მოლოზანი წაწყმედასო. ე. ი. მე ვეღარ ვცხონდები და მოლოზანი აღარ წაწყდება, რაკი ასეთი მადლი ჰქნაო).
მორცხვი ქალი - ერთ ქალაქად, მორცხვი კაცი - ერთ ქალამნად.
მოსავალს მოცდა უნდაო.
მოსარეცხემ ტაბოცი* ჩაყლაპაო. (ვითომ ისე დაიმშა).* ტაბოცი - ჯოხი, რომლითაც სარეცხს სჯანდრავენ.
მოსაწიელს მოცდა უნდაო.
მოსვლა იანი - წასვლა გვიანი.
მოსტყუვდები, თუ კაცს ერთი შეხედვით ბრძენს დაუძახებ, რადგან ბრძენი მუდამ ჭკუით და საქმით იცნობების.
მოტეხილს მოსტეხიანო.
მოულოდნელი კუნძი ურემს გადააბრუნებს.
მოღალატე რომ კალთაზე მოგეკროს, ის კალთა მოიჭერიო.
მოყვანილი ქალის ამბავს სამ წელიწადს ნუ იკითხავო.
მოყვარე გულსა ამიტკენს, მტრისაგან არ მეწყინება.
მოყვარე, მოყვრის მოყვარე* მტერზედა უფრო მტერია.* მოყვარე, მოყვრის მოყვარე - შორეული ნათესავი.
მოყვარე რომ მოყვარეს წაეჩხუბოს, ისეთი სიტყვა არ უნდა უთხრას, რომ შერიგების დროს ნათქვამის შერცხვესო.
მოყვარეს და მოყვრის შუა აბრეშუმის ძაფია გაბმული, მტერსა და მტერს შუა - ბაწარიო.
მოყვარეს ვაშლი დაუმსხალე, მტერს მსხალიო.
მოყვარეს მოყვრული უნდა, მტერს - მტრულიო.
მოყვარსა უაუგოსა თუ ეძებ, მარტო დარჩები.
მოყვარემან ვარდის კონა გულსა მკრა და დამიღონა.
მოყვარული ცოლ–ქმარი თოხის ტარზე დაეტევაო.
მოჩქარეს მოუგვიანდესო.
მოცდა კლიტეა კარისა, უნჯისა სახარჯავისა.
მოციქულის მოციქული მატრაკვეცააო.
მოცლილი თხილამურია*.* თხილამური თოვლზე სავალი გვერგვია, იკრავენ ფეხებზე.
მოცლილი კაცი კურდღელს ურმითა სდევსო.
მოწადინება - ნახევარი საქმეაო.
მოწანწალე ტურასაო ერთხელ გაუთენდებაო.
მოხარშულ ქათამს, ქვაბიდან ამოღებისას მარტო მღდვლის ცოლმა მოასწრო დროზე მარილიო.
მოხველი, მოსვლა გვიამა, დანახვა შენი პირისა.
მოხუცმა სთქვა: რაც მიყვარდა, ის შემძულდაო.
მოჯამაგირეს ან პურის კიდობანი უნდა ჰქონდეს ღია, ან არ დადგებაო.
მრჩოლელ საქონელს ღმერთი რქას არ მისცემს.
მრჩოლელს უკნიდან მოუარე, და მწიხლავს - წინიდანაო.
მსგავსი მსგავსა ჰშობს.
მსუქანს ყელი გაიგებს, მძიმეს - ხელი.
მსხალი პანტას დაადარა.
მსხვერპლს აღარ ეთქმის მსხვერპლის სახელი, ოდეს ყოყმანი დაეუფლება.
მსხვილ-მსხვილი მენაფოტე მალ-მალ გარბოდა ტყეშია.
მსხვილად დამრთავს და წვრილად დამრთავს ერთი ფასი ჰქონდაო.
მტერი თუ არ მოკვდებაო, გული ხომ გაუსკდებაო.
მტერი კაცსა ვერას ავნებს, რომელ კაცი თავსა ივნებს.
მტერი მოყვრულად მოგექცეს - მოერიდე, თუ მოყვარე მტრულად - შეიყვარე.
მტერი მოყვრულად მოსული, მტერზედაც უარესია.
მტერი რომ არ გყავდეს, თუ ვინმეს დაპირებულს არ აუსრულებ, მტრად გაიხდიო.
მტერი, რომ არ გყავდეს, პირობის გატეხით მტერს ნუ გაიჩენო.
მტერმა მტრის ამბავი არ იცის, თორემ რომ იცოდეს, იმასთან ბრძოლა არ გაუძნელდებოდა.
მტერს გობითო, მოყვარეს - კოვზითო.
მტერს მისი სიმშვიდით ნისკარტი მოსჭრესო.
მტერს ხელი ნუ გიკიდნია, მოყვარეს მოეჭიდეო.
მტერს - ხმალი, ვაჭარს - თეთრი, წისქვილს - წყალი, გუთანს - ხარი.
მტერს ჯოხითაო, მოყვარეს - ბოხჩითაო.
მტერსა მტრობა რად ეძრახვის, თუ მოყვარე მტერსა ჰგავდეს?
მტერსა შენსა ულოცვიდეო.
მტრისა შინა ყოლასა, ლომისა გზასა წოლა სჯობიანო.
მტრობა და მეგობრობა ძმები არიან.
მტყუანმა ცოლი იმოწმაო.
მუდამ რომ ბზუის ფუტკარი, თაფლი მიტომ აქვს ტკბილიო.
მუზმუზელას ქვეშ ცხრა მაშხალა ანთიაო.
მუკუზანი - ოცი კომლი, ოცდახუთი მოურავი.
მულის ტყავი გადმოვარდა - ცხრა რძალი დაიტანაო.
მუმლი მითხარ, მუმლის ფრთები, იმის გადავლილი მთები.
მუმლო, ფასკუნჯის ალაგი საფრენად რისთვის გწადიან?
მუნიანი ცხენი მუნიან ცხენს მონახავსო.
მუნჯის ენა მუნჯის დედამ იცისო.
მუნჯის შვილი მარტო ჭრი-ჭრის იძახდაო.
მუნჯმა რომ “ბა” დაიძახოს - მეტი რაღა გინდაო.
მუნჯს ნუ აალაპარაკებ, თორემ ენიანთან უენოს გაგხდისო.
მუსულმანმა ერთი ჭიქა ღვინო ნეხვს დაასხა - ააყვავოსო, ყვავმა დალიოს და - ბულბულად იქცესო.
მუქთ კუბოში ჩაწვება.
მუქთად პურს არავინ აჭმევს, ბანს მაინც დაატკეპნინებს.
მუქთი ძმარი შაქარზე უტკბილესიაო.
მუშამ იჯავროს სიგრძე დღისა და სიცხე მზისა.
მუშას საჭმელი, არა მუშას - არაფერი.
მუშკი და სიყვარული არ დაიმალებაო.
მუცელი პურს უბრძანებდა: მშიან გვერდით ამომიჯექ. პურმა უთხრა, მაძღარი ვარ, გავიქცევი, გამომიდექ.
მუცელი ღმერთად გაუხდიაო.
მუცელს აქორებ - ქორია, აღორებ - ღორიაო.
მუცელს თუ აჰყე, ხეზე გაგიყვანსო.
მუცლის ტკივილის წამალი, ტკივილის დროს მონახე.
მქნელი იყო, კარს უკან დაიმალებოდიო.
მღვდელი და ექიმი ერთიაო.
მღვდელი თუ გაკრიჭო, კარგად გაკრიჭე.
მღვდელი რომ წირვას დაიწყებს, მოლოზანს მაშინ მოუნდება ბერტყაო.
მღვდელი ჰკითხავდა ერთ კაცს: აღდგომა როდის არისო? მღვდელო, მე რომ შენ ჯიბეში ლობიოსა ვხედავ, აღდგომა თავის დღეში არ მოვაო (ერთმა მღვდელმა ზეპირი თვლა არ იცოდა, დიდმარხვა დადგა თუ არა, დაითვალა ორმოცდა ცხრა ლობიო და ჯიბეში ჩაიყარა. ყოველდღე თითო თითოს აკლებდა ხოლმე. როცა ვინმე ჰკითხავდა, აღდგომა როდის მოვაო, ამოიღებდა ჯიბიდან დანარჩენ ლობიოს, დაითვლიდა და იტყოდა: ამდენი დღის შემდეგაო. ერთხელ ცოლი მიეპარა და ერთი მუჭი ლობიო ჩაუყარა ჯიბეში. მეორე დღეს მრევლი ეკითხება: აღდგომა როდის მოვაო? მღდელმა ითვალა, ითვალა და ვერ დაითვალა ლობიო. შემკითხავმა უპასუხა: მღვდელო, მე რომ შენს ჯიბეში ლობიოსა ვხედავ, აღდგომა თავის დღეში არ მოვაო).
მღვდელმა სთქვა, დიაკვანს პური ჰშიაო.
მღვდელმა უძაღლო სოფელი ნახა, უჯოხოდ გაიარა.
მღვდელს არ უჯეროდნენ და ძაღლს დაუჯერესო (მღვდელმა სთქვა, წვიმსო და არ დაუჯერეს; ძაღლი გაწუწული მოვიდა და დაიჯერეს).
მღვდელს პური შიოდა, დიაკვანს - კიდევ უფროო.
მღვდელს ჰკითხეს: ქალი გირჩევნია, ქადა, ქათამი თუ ღვინოო? მღვდელმა უპასუხა: ქალმა ქათამი და ქადა მარანში შემოიტანოსო.
მღვდლობა მომეც ქვაზე შემსვი, თუ ვერ ვიცხოვრო, ქვის ქვეშ შემსვი.
მშვენიერი ხარ ხოხობო, ბოლო რომ გამოგიჩნდება.
მშია, მშია, კატა მქვია, რომ გავძღები - როსტომ მქვია.
მშიერ დათვს რა ათამაშებს?
მშიერი დამლულს (დამშეულს) უბეს უსინჯავსო (ხევს.).
მშიერი პურსა აქებდა, უმსა და უმარილოსა.
მშიერი ძაღლი პატრონს უკბენსო.
მშიერს ნამცეცები ვერ გააძღებს.
მშრალზე ყოჩაღია.
მცირე სოფელში გზირი ხშირად მიდისო.
მცონარა ადგა - სახლი დაწვა.
მცონარა უქმის ძალზე გახელდებაო.
მცხეთას ძაღლმა კაცი დაგლიჯა და ქალაქს მოეკლათო.
მძინარეს გველიც ვერ უკბენს.
მწარე თუ არა სჭამე, ტკბილის გემოს ვერ გაიგებ.
მწევარი რომ კურდღელს მისდევს, კურდღელი
ვიღას მისდევსო? - სიკვდილს გაურბისო (თქმა).
მწვადი ისე შესწვი, არც მწვადი დასწვა არც შამფური.
მწიფე მსხალი ღორსო, მკვახე - მოლოზანსო.
მწიფე პანტა ღორისააო.
მწიფეს ესროდენ, მკუხე ცვიოდა.
მწოლარე დევს, მაწანწალა მელამ აჯობაო.
მწყერს ერთხელ ეღირსა ხეზე შეჯდომა და ტოტი მოუტყდაო.
მწყერს ხეზე შეჯდომა უმძიმდა, შეჯდა და ქარი აუტყდა.
მწყურვალ ეშმაკს წყალზე ჩაიყვანს, არ ასმევს, ისე ამოიყვანს.
მჭადი იყიდე ასკანაში, ღვინო - აკეთში, ხარი - სუფსაშიო.
მჭადი ჭამამდის, ფაფა კარამდის, პური მთის გადასვლამდე.
მჭადმა სთქვა: “ოცდაოთხი კელევერი მაქვსო” (გურ.).
მჭადში ნახშირს ვერ გამოარჩევს.
მჭამელი და არა მქნელი.
მჭედელს დანა ენატრებოდა და ფეიქარს ხელსახოციო.
ნ |
ნაადრევი შვილი - პატრონსა, ნაგვიანევი - ბატონსა.
ნაარმი არ გამოდგებაო.
ნაბიჭვარსაც მონათვლა უნდაო.
ნაბოზარ დედამთილს რძალი არ გაუბოზდებაო.
ნაგავზე ამოსული სოკო დიდი გაიზრდება, მაგრამ მალე წაიქცევა.
ნაგვალევსა ჩასცინოდა.
ნაგიჟარს წარსული სიგიჟე არ მოაგონო, თორემ კიდევ გაგიჟდებაო.
ნადიკვარზე რომ დააცემინო, ზუზუმბორზე ხეირს გეტყვიანო.
ნავსის ნაშენ ხიდზე გავლას, წყალმა წამიღოს სჯობიანო.
ნავში მჯდომი მენავეს ეჩხუბებოდაო.
ნავში ჯდომა და მენავესთან ბრძოლა არ შეიძლებაო.
ნათლიდედამ ჩაუხალა ერბო კვერცხი სვინასაო. ყმაწვილს უთხრა: ხიხიაა, მსურს მივართვა ფინასაო.
ნათლიავ კოჭლი ცხენით მოვედი და ვერა მოგიტანერაო. - ვერც არას აქედან წაიღებ შენი კოჭლი ცხენითაო.
ნათლიავ, შენსას ჩემი მირჩევნიაო, სხვისას შენიო.
ნათლიდედის სილამაზე არ არგია სვინასაო, კაცი უნდა უყურებდეს, გადებულ ხიდს წინასაო.
ნათლიმამა და სვინაო - ორთავე შეარცხვინაო.
ნათლულს ნათლიას სამსახური არ მოსწყინდებაო.
ნათქვამია: ვერას ავნებს სიპსა ქვასა ქაცვის წვერიო.
ნათხოვარი ათხოვე და სული აცხონე.
ნათხოვარი მოგიხდება, ისევ მალე გაგეხდება.
ნათხოვარის გამნათხოვრებელი ბრიყვზე უბრიყვესიაო.
ნამოყვრი ჭირი ძნელი არისო.
ნამუსი არ არის, მეფის ირაკლის სიტყვა აღარ იციო? - ასე ეტყვის ჩერქეზი ჩერქეზს, როდესაც ის შეებაასება რაზედმე და ვერ დააჯერებს.
ნართვლევს კოლოტი (რუმბი) შარას ათრიე - ვის რათ უნდაო.
ნასწავლი კაცი სოფლისთვის კარგია, უსწავლელი კი ბარგია.
ნატეხს - მოსტეხიანო.
ნაფოტის ცქერას ძაღლის ფინთის ცქერა სჯობსო.
ნაქებმა კატამ თაგვი ვერ დაიჭირა.
ნაღვარევსა ჩასტიროდე, ნაგვალევსა ჩასცინოდე.
ნაღველსა შაქრის გემო არასოდეს მიეცემა.
ნაყიდს გემო არა აქვსო.
ნაცარი იყიდე დიდი გორისა.
ნაცარქექია კერის ძირში გახელდაო.
ნაცარქექია ღონეს იქადნებოდაო.
ნაწვენი შემოდგომისა, ნაბარი გაზაფხულისა.
ნახევარი შენი ნამოქმედარი, კაცმა “არამგონიასთვის” უნდა შეინახოსო.
ნახნავი ისეთი უნდა, თვალი ვერ გადაგიწვდესო, გაკეთებულსა ვენახსა ხალიჩა გადაგიწვდესო.
ნემსი ჯერ შენ იტაკე და მერე სხვას ატაკეო.
ნემსის ოდენა ჭუჭრუტანაში ერთი ურემი სიცივე შევაო.
ნემსის ქურდობას, აქლემის ქურდობა სჯობიან.
ნემსს, მახათს, მღიჯი არ შემოეკვრის.
ნემსში მახათს გამოიყვანსო.
ნეტა თხა იყოს, წყვილი მოიგოს.
ნეტავი აგურის ნატეხი ლალსა რად შეუდარენით.
ნეტავი იმას ვინც მოითმენს, ვაი იმას ვინც ვერა.
ნეტავი სიამოვნება მომცა და თუნდ ნაცარი მაფშრუკინაო (ცოლქმარი).
ნეტარ შენ ყვავო, დარდი არა გაქვს! - როგორ არა მაქვს! თავი მელამაზება, ცოლი მეჩირქინება, გვერდით რომ მომიჯდება, გული ამომიჯდება, სიცოცხლე მიმწარდება.
ნეხვს რამდენსაც გაჰქექ, იმდენი აყროლდებაო.
ნიახურმა სთქვა: “ვაი კბილს, ნეტა მუცელსო”!
ნიკორა გაატყავეს, რატომ დედა არა გყავსო?
ნინიავ, ქალაქს მიდიოდი, რა წაიღე, რა მოგქონდაო?
ნიორი და ხახვი წაიჩხუბნენ: არა, შენ უფრო ყარხარ და არა შენაო. ბოლოს თითონვე სთქვეს: ჩვენ უფრო ვაყროლებთ ჩვენის ჩხუბით ერთმანეთსო და შერიგდნენ.
ნიორი კაცს სძულდა, - ცხვირში სტენიდენო.
ნიორის ნაყვა ხაშს მოუხდებაო.
ნიორმა რომ პირი დაგწვას, მაშინვე აყროლდებიო.
ნიორმა ძმარშიაც კი სამი წელი შეინახა თავის სიმყრალე.
ნიორს უთქვამს: ვაი იმ პირსა, საიდანაც მე ჩავალო და ნეტავი იმ მუცელსა, სადაც მე ვიქნებიო.
ნისია - სხვისია.
ნისიად ნაყიდი ღვინო ორჯერ ათრობსო.
ნუ აფურთხებ წყაროში, თორემ კიდევ მოგწყურდებაო.
ნუ აჰყვები მაცდურსა, იგი თვითვე მცდარია.
ნუ გამიყვან სამართალში.
ნუ გეშინია სიკვდილისა, გეშინოდეს სირცხვილისა.
ნუ დამძრახონ და ნუ შემიბრალონო.
ნუ დასცინი სხვასაო, გადაგხდება თავსაო. ვინც დასცინის სხვასაო, მოიბრიყვებს თავსაო.
ნუ დაუყრი ღორს მარგალიტს.
ნუ დაჰკარგავ ძველსა გზასა, ნურცა ძველსა მეგობარსა.
ნუ ენდობი მოსულსაო, ქალს დაგიტოვს ორსულსაო.
ნუ ეძალები წყალდიდსა, გირჩევს მოსძებნო ფონია.
ნუ ერწმუნები შენს ღვიძლსა ძმასა, ერწმუნე მხოლოდ შენს თვალსა. ნუ ენდობი მოგატყუებს, ისარს გესვრის, მშვილდს მალავსა.
ნუ იქმ ავსა და ავისაც ნუ გეშინიაო.
ნუ მიენდობი ოქროსა, ნურც ხმალსა და ნურც ვერცხლსა, კარგს რჩევას თავი დაუკარ, არ ნახავ რცხვენისა ცეცხლსა.
ნუ მისდევ ლამაზ პეპელას, გაგიფრინდება, წაგივა, არც არას ხორცი გიხორცებს, არც ტყავი ტყავად გაგივა.
ნუ მპირდები ცაში წეროს, ხელში მომეც ბეღურაო.
ნუ სძღები სხვისა რძითა, ნუ იმოსები სხვისა მატყლითა.
ნუგეში თავმოჭრილ მკვდარსაც ეთქმისო.
ნურა გინდა ეშმაკისა, ნურც ეშმაკი და ნურც ნაეშმაკარაო.
ნურც ეშმაკს დაინახავ, ნურც პირჯვარს დაიწერო.
ნურც ისე ტუტუცი იქნები, რომ თავი დააჩაგრინო და ნურც ისე ურცხვი, რომ თავი ჩამოახრჩობინო.
ნურც იფიცებ, ნურც აფიცებ.
ნურც მგელი მშიერი, და ნურც ბატონის ზიანიო.
ო |
ო, რა მაისის ორშაბათი გამიცდაო! (გლეხი ყანასა თოხნიდა, ამ დროს მეზობელმა ცოლის სიკვდილის ამბავი მოუტანა. გლეხმა ხელიდან თოხი დააგდო და სთქვა: “ო, რა მაისის ორშაბათი გამიცდაო!”).
ობლის კვერი ნაცრიანია.
ობოლი გაზრდას მოელის, ღარიბი - გამდიდრებასო.
ობოლი დიდგული რომ არ იყოს, არ შეიძლებაო.
ობოლი თუ ნახო სადმე, ღელეში ჩააღრჩვეო.
ობოლს ერთი კვერი შეხვდა, ისიც გატეხილიო.
ობოლს კვერი ემცირებოდა, ისიც შუა გაეყო.
ობოლსა ჰკითხეს - რომ გაიზრდები რას იზამო? - ვინც გამზარდა დედას ვუტირებო.
ოდეს მაშვრალს მოსწყურდების, მაშინ წყალი ღვინოდ ღირსო.
ოთოთაანთ ქორს უთხრეს (დაცინვით): ჰკარ შინაურსა, თორემ არეული სად წაგივაო (ამ ქორს მინდორში ხოხობს მიუსევდენ, შინ მოვიდოდა და ქათამს ეძგერებოდა).
ომიანობა ზოგს ააშენებს, ზოგს გადააშენებს.
ომიანობა რომ არ იყვეს, გამარჯვებას პატივი არ ექნებოდაო.
ომში ნაცადი ხმალისა იმედი გქონდეს სახლშიო.
ომში რა სჯობიაო, და-რაც ხელში მოგხვდებაო.
ორაგული თუ გინდოდესო, ტანიც სველი გინდოდესო.
ორბსა ჰკითხეს: რატომ არა ჰფრინავო - ფრთები დამაჭრეს და როგორღა ვიფრინოვო.
ორ ბავშვს შუა ძიძა დაიღრჩოვო.
ორ ძაღლს ლომის გაქცევაც შეუძლია.
ორგულად კაცი პირში მცინარი, არის მტერზე დაუძინარი.
ორდღეი სოფელია, ჩვენთვის ყველა ოხერია.
ორთითი და ფიწალი, მე ვეღარას ვისწავლი, გამიშვით შინ წავიდე, ოროველას ვისწავლი.
ორი ბატონის ყმა ვიყავ, - ხან ერთი მცემდა და ხან მეორე.
ორი თავგატეხილი კოდალა ერთმანეთს შესჩიოდაო.
ორი კაპეიკი ჩემთვის კარგი მწვანილიაო.
ორი კაცი ერთ კაცზე - ლაშქარია.
ორი კაცი რომ გეტყვის “მთვრალი ხარო”, უნდა დაიჯერო.
ორი კაცი სოფელია.
ორი პურაძვირი კაცი - ერთმანეთის მიბაძვით სიმშილით დაიხოცაო.
ორი სახლი და ერთი ბოძი.
ორი ქაჩალი სავარცხლისათვის წაიკიდა.
ორი ქოთანი მივადგი ყურიანი და უყურო, ორივ ერთ ბარში გამოდის ფულიანი და უფულო.
ორი ყოჩის თავი - ერთ ქვაბში ვერ მოიხარშებაო.
ორი შაური მუშასა - მის დღეში არა უშავს-რა.
ორი შაურის მუშამა აჯობა მანეთიანსა.
ორი ჯამბაზი ერთ თოკზე ვერ ითამაშებს.
ორმა კაცმა რომ გითხრას ბრმა ხარო, თვალებზე ხელები დაიფარე და გამობრუნდი.
ორმოს სუნი ბადიმს ეცაო.
ორმოში დამალულ კაცს კატაც ვერ დასჭყავლებს, მაგრამ ხეზე გასულს ძაღლებიც უყეფენო.
ორმოში დამპალი თოკით არ ჩაისვლებაო.
ორნი ძმანი ქორწილშიაც არ წავლენ.
ორს მომისხი ჰქვიან, ერთს მომგვარე.
ორშაბათი რომ გიცდებოდეს, მუცელი მაინც გიძღებოდესო.
ორშაბათმა დამაშამათა, სამშაბათმა მათამაშა.
ორშაბათს ტანის დამბანი, სამოთხის კარს ვერ იხილავს.
ოსმა ასი წლის მერე სისხლი აიღო და კიდევ ამბობდა: რა მეჩქარებოდაო.
ოსმა მოსაპარი რომ ვერა ნახა რა, თავისი ქუდი დასდო და ის მოიპარაო.
ოსტატი მელა ორთავე ფეხით გაებმება მახეში.
ოფიტარას (ლეჩხ. სოფელი) ოცი გლეხი, ოცდა ხუთი ხელოსანი.
ოქრო პატარაა, მაგრამ ძვირად ფასობსო.
ოქრო უხელოა, მაგრამ ყველაფერს აკეთებს.
ოქროს მჭედელმა - ოქროს ანგარიშიც იცისო.
ოქროს ქალამანი რომ გეცვას, მაინც ქალამანიაო.
ოცდა ათი წლის შემდეგ, ვინც ჩონგურზე დაკვრას დაიწყებს, საიქიოს გამოადგება.
ოცდა ხუთსა იანვარსა კლიმია სხლავდა ვენახსა.
ოცსა ენკენისთვესა ზოგი თესლი უნდა ჩადიოდეს, ზოგი ამოდიოდეს.
ოხერს ეკლესიას ეშმაკები დაეპატრონებიან.
ოჯახი გაქებს, ოჯახი გაგინებს.
ოჯახი და ორი კაცი, თუ გაჭირდა სამი კაცი, თუ მეოთხეც მოემატა, მასპინძელო, კარში გადი!
ოჯახი მსუქანიაო.
ოჯახი რომ გაუბედურდება, სახლი - უარესადაო.
ოჯახის სიმდიდრე იმით გაიგება, თუ კატა და ძაღლი მსუქანიაო; სოფლის სიმდიდრე იმით იცნობება, თუ იმ სოფლის მამასახლისი და მისი ცხენი მსუქანიაო.
ოჯახობა ვისიაო? ვინც მოუვლის მისიაო.
პ |
პაატავ, ბანი სთქვიო, - ქუსლი მტკივა, ბატონოო!
პაპის ნაჭამმა ტყემალმა შვილიშვილს მოსჭრა კბილია.
პატა-პატო, პატით კვერი გამოცხვაო.
პატარა თუ არ გაიზარდა, დიდი როგორ იქნებაო.
პატარა ეშმაკმა დიდი ეშმაკი აცდინა.
პატარა ვიყავ დიდისა მეშინოდა, დიდი გავხდი, პატარისა მეშინიანო.
პატარა კაცმა დიდი გორი გადიარაო.
პატარა კაცს გული ყელში უჩრია.
პატარა საგზალი გინდ ზურგით, გინდ მუცლითო.
პატარა სიტყვა - ლაპარაკში გაიზრდებაო.
პატარა ტოროლა დიდ ტოროლას ერეოდა.
პატარძალი სტყუოდა (მარცხი მოუვიდა), მაყრებს უწყრებოდაო.
პატარძალი ტყუოდაო, ისევ თვითონ ბუოდაო.
პატარძალმა კოკა გატეხა და - ნეტავი ბავშვი მყავდეს, იმას დავაბრალოო.
პატარძალმა ძროხა ვერ მოწველა, ბაგა მრუდეაო.
პატარძალო პატარაო, წყალს მოიტან სხვას არაო, დაჯდები კერის ძირშია, ატანტარებ ენას ძირშია, სულ გამხდარხარ მასხარაო.