ფეხმძიმობა
|
1. სოროს ივსებს სოკოებით, მარაგი აქვს პანტის, პაწაწინა და ჩხვლეტია ტყე-ტყე მარდად დარბის... თუ შეშინდა დამრგვალდება, 3. სულ არაფრად არ მიაჩნდა მაღლა ცა და დაბლა მიწა, ყვინჩილობდა, ყოყოჩობდა 5. ჭაობების ბინადარი ყიყინა და ამაყი, იბერება, თვალებს კარკლავს, 7. ერთ პატარა თაგუნას თავზე ქოლგა ახურავს, სულ ღამ-ღამე დაფრინავს 9. ერთი ციცქნა მწერია, მწვანე როგორც მხალია, მაღლა-მაღლა დახტუნავს 11. ცხენს ფლოქვებზე აჭედებენ გზაზე რჩება მისგან კვალი, რკინა არის მოგრეხილი, 13. ასი ქილა მასხია, შიგნით თაფლი ასხია, ტოტი მიცავს ასკბილი, 15. ძველი იარაღია მშვილდი მოქნილ ხის არი, რასაც სტყორცნის შორს მიდის 17. გაზაფხულზე ვიყვავილებ, თეთრ ყვავილებს გავშლი, მერე ლოყაწითელა 19. ფრიადები სკოლიდან გიას, თამროს, ციურის, რითი მოაქვთ ხომ იცი? 21. ტყემლის ბიძაშვილი ვარ ხეზე მარხევს ნიავი, ტკბილი ვარ და ლურჯი ვარ, 23. თოვლისაგან გავაკეთე, რა ახურავს თავზე? – ტაფა! ცხვირი კურდღელს მოუპარავს, 25. ქვაბში მოვიხარშები არ მჭირდება ტაფა, ვარ უგემრიელესი 27. ვინც ხელს იბანს წყალთან ერთად უნდა ამაქაფოს, მიკრობები დაგესევა, 29. ვინც მიწის ქვეშ გაიზარდა, მე იმათი ვარ დობილი, ხან ჩიფსი ვარ, ხან პიურე, 31. მწვანე ვარ და გასაზრდელად წყალი მინდა ბევრი ლიტრი, მე სალათის მშვენება ვარ 33. თეთრი სასუსნავი ვარ, გემოთიც მოსაწონი, რძისგან შენადედები, 35. რძის ნაწარმი მეცა ვარ, ენერგიის მარაგი, პურს წაუსვით, მიირთვით 37. დაზამთრდა და ქალაქს თავზე თეთრი ქუდი ებურა... მიგვატოვეს ჩიტუნებმა მარტის თვემდე ეულად... მხოლოდ ერთი არ გვღალატობს, დაგვჭიკჭიკებს ერთგულად, პაწაწინა, მობუზული, 39. ააცეკვა ლამაზად ავთანდილი და ირა, ცხრილის რკალა, ძროფაშვა,
ისე გემრიელი ვარ, მოგადგებათ ნერწყვი, მაკრავს თეთრი ნაჭუჭი, 42. ზაფხულშივე შეჭამეთ, არვინ გამოაზამთროს, დიდი მწვანე ბურთია, 44. მე კი გვიან ვმწიფდები, როცა მოდის ზამთარი, მშვენის ქურქი ყვითელი, 46. ენერგიის შეევსება არ გეგონოთ ადვილი, დროზე უნდა მივირთვათ 48. გამარჯვების საიდუმლო რომ გავხადოთ გასაგები, ჯადოსნური სკივრისათვის, 50. კაცის ხელში აყვანილი გაბერილი მუდამ ტირის, პატრონი ბანს ეუბნება 52. პიტალო კლდეზე ბინადრობს, არ ეშინია ქარ-წვიმის, ფრინველთა მეფედ ითვლება 54. ფიცრის ათი ნაჭერი გარანდე და დაჭერი, გაუკეთე მურას სახლს 56. ზის მოთმენით მდინარესთან. გული აქვს და ო, რა გული ამიტომაც ხშირად ხვდება 58. თავზე ხე ადგას ისეთი, არწივს სატახტოდ მოუნდა, თურმე ზედ ქორიც ბუდობდა, 60. ისიც მყისვე იმეორებს, თუ რა უჩურჩულე ყურში, ჭრელა-ჭრულა ფრინველია, 62. ხელის გულს თუ უჩვენებ, ცოტაღა დაფიქრდი, ცივ ზამთარში ზემოდან, 64. შინდის ხისგან გათლილი წელში ორად გაკეცეს, სულ კეცებთან ტრიალებს, 66. ბალახებში იმალება, ჭია არის გრძელი, შხამიანი ქვემძრომია, 68. არ ასუფთავებს, ანაგვიანებს, ან სულ არ მოდის, 70. საბანი და ბანი, ბანი და საბანი, თხუპნიას აქვს ხელი ზარმაცისთვის აბეზარი, დილით ადრე 74. იმდენია ჭანჭური, ვერ ჩაიტევს 76. თუ საჩუქრად ხბოს ელი, 78. მხეცებს შორის შეწყდეს ომი, 80. ჩაბალახივით არა აქვს კუდი, ქართველ კაცზე უკეთ, ალბათ, არვინ იცის მისი ფასი, ნაყოფს ყურძენს ეძახიან,
84. ვერაფერი დააბრკოლებს, ვერც მთა, ვერც ტყე, ვერც წყალი მალე ჩემს აივანზე
86. ლამაზია ევროპა, საოცრად ლამაზია, მაგრამ არანაკლებად
88. დღედაღამე ცეცხლზე იწვის, საოცარი ადგას ჯაფა, მაგრამ მხოლოდ ქვაბმა იცის,
90. ყვავილები დაკოცნა ცვარით ნასათუთარი, ნექტარიც აქვს, ნესტარიც,
92. ბაღ-ბოსტნებში დაფრუტუნებს, და ვაშლების არის ხარბი, ეკლის კაბა ჩაუცვია,
94. ზოლიანი ცხენი არის, მას არ უნდა ტყეში ძებნა, მწვანე ბალახს ეტანება,
96. ძლიერ უყვარს მას ბანანი და თუ იგრძნო მისი სუნი, კენწეროზე მოექცევა,
98. ზამთრის თოვლი სად წავიდა? სად და მიწამ შესვა. მალე მიწას დახნავენ და დაიწყება...
100. ეს რა გუგუნებს მინდორში? თოვლი დადნა და თბილა. შრომით იწყება გლეხკაცის საგაზაფხულო დილა. ხარობს ამ მიწის პატრონი. თურმე გუგუნებს...
102. ჭას მიაგავს თიხისას, არც ჯამია, არც ქვევრი. თუ მეპურემ ივარგა, შოთი ცხვება შიგ ბევრი. გინდა ხმელი ფიჩხიც, თორემ ვერ დაგიცხობთ შოთებს....
104. პატარები თივაზე გადადიან ყირაზე. წამოჭიმეს თივით ვეებერთელა...
106. შემოდგომის ხვავის ნახვით, ხარობს ეზო, ხარობს სახლი! პურის ყანა, სამკალი, ხილი, გოგრა, კაკალი, გოდრით, კალთით, კალათით შინ მოვზიდეთ მარაგი! მუჭა-მუჭა ხომ არა? რა ავავსეთ? - ...
108. ვინც გადმოცემს სინამდვილეს, ეწოდება მას მართალი, ხოლო სწორად მოქმედების წესებს ქვია - ...
110. რწმენა გახლავთ სიბრძნის წყარო, სამყაროსთვის დედაღერძი! წინაპართა დანაბარებ თხოვნას ჰქვია რა? - ...
111. ნაცრისფერი ქათიბი უხდება ჩვენს პრანჭიას, ბაფთასავით ყურები ალამაზებს პაწიას, კომბოსტო და სტაფილო ურჩევნია ვარდს, იას. გამოიცან, სახელად მას რა ჰქვია? .....
113. ქარწვიმებთან ღამენათევს, არწივის შვილს ჰქვია .....
115. ჩვენს სამშობლოს ვინ დაიცავს, ვინ იქნება მისი ფარი? მეომრების დიდი გუნდი, ყველას ერთად ჰქვია .....
117. მზე ამოვა თუ არა, გავა ერთი წამი, წვეთი ქრება ბალახზე, ეწოდება ......
119
ლამის წვენმა გამოჟონოს, ვარდისფერი ნაყოფი აქვს, მაყვალსაც ჰგავს, ჰქვია ....
წიგნებში შემორეული, მის ფურცლებზე ვწერთ და ვხატავთ, აბა, რა არის? ....
123
და მერცხლები დაგვიბრუნდნენ, ტალახით და ჩალა-ბულით თქვით, რა აიშენეს? ....
125
და ბინები გვაქვს დამთბარი, აბა, ბავშვებო, წლის ამ დროს, რა ეწოდება? ....
127
ახალ კაბას ელის ლილი, საყელოზე დაუკერეს სამი ვარდისფერი ....
129
დავფქვი, - ბრუნავდა ბორბალი, მოვზილე, პური დავაცხვე, რა მოვიყვანე? .... |
2. ზამთრის ძილი უყვარს ძლიერ და მაისის ტკბილი თაფლი, არავისი ეშინია, თუ გვერდით ყავს დედა - დათვი, ბუთხუზა და საყვარელი 4. კატა თუ ვერ ერევა, ხაფანგი გაგვითანგავს, ნათესავი თაგვისა, ცოტა რამით ვირსაც ჰგავს და ამიტომ ვეძახით 6. ჩვენთან ზოოპარკში ნახავთ, მუდამ ტყისკენ ისწრაფვის, უწყინარი ცხოველია, 8. ჭურჭელია პატარა, მთაში წყალი ატარა, ლაშქრობაში წავიღეთ, 10. ცხენი არის, ოღონდაც ციცქნა ზომა-წონის, ბავშვებს რომ ასეირნებს, 12. ერთ თეთრკაბიან პრინცესას, გამოღვიძება ეძნელა... თოვლის ქვეშ მყუდროდ ეძინა, 14. თურმე უყვარს ძეწნას წყალი და ვერ მივხვდი მე საწყალი ასე როგორ გახმებოდა, 16. მისგან შევკარი აკვანი - კაცთაგან დასაფიცარი, ოდაში თავზე მახურავს, 18. მომღერალი ჩიტი მყავს, დღე გალობით გალია, გარეთ ხომ არ გავაგდებ, 20. ჩემს ჯარგვალს აივანი აქვს შემკული მოაჯირითა, აივნის კართან თამაზიმ 22. მზის სხივივით ხტუნვა-ხტუნვით მოვიარე მე ვარციხე, ნაციხართან მითხრა ჰესმა: 24. არ იჯავრო, მებადურო, ზღვაზე თუა ნიავქარი, უნიჩბოდ და უმოტოროდ 26. კედელთან ატუზულა, მინები აქვს კარადა, სიბრძნით უბესავსეა, 28. მხარზე თოფი არ მკიდია, ცერზე მიმინო არ მაზის, და მაინც ჩავინადირე 30. მიწაზეა გართხმული და მწვანეა, ხავერდის მსგავსი, ბალახი არ არის, ხშირად 32. ტანი და გრძელი ნისკარტი, ფეხებად ორი ღერო, ხის კენწეროზე აქვს ბუდე, 34. ყველა მისით ვარსებობთ, ვერ წავავლე მე ხელი, ჩვენს ფილტვებშიც ნავარდობს, 36. მინდორ ველზე დახტის, ყანებზე აქვს თვალია, მწვანე ფერის მწერია, 38. აი, ნახე, ვარია, მუჭანახევარია, კვერცხი დადო, კვერცხუნა... ვის ეზოშიც შესულა, მისი შიშით ღობეში ზღარბმაც კი ვერ შესუნა. ძირს რომ დაიჭახჭახებს, ცაში აფრთხობს ძერასა, მელას თვალი დათხარა, წუწკს და გაიძვერასა, ტანპატარა, ნაცარა, ახლა მაინც იცანი, კლანჭი უგავს ციცასა 41. ყინვისაგან როცა წვეთებს ეყინება ბოლოები, საწვეთურებს რა ჰკიდია? 43. სიმღერით გადავიარე ლამაზი გუდამაყარი მაყრიონს ჩამორჩენილი 45. სიცოცხლეში ერთხელ მღერის, ასეთია მისი ბედი, ტბის ნაპირას ჩუმად ცხოვრობს 47. თოვლს ამოვუსწარ ყელგრძელამ, სახელად მქვია 49. კაცის კუჭის წამალი, მელის კუჭის წამალი, მიდი-მოდის ამალით 51. ხმაბულბულა შავოსანი, ჭახჭახებს მზის ამოსვლამდე, 53. ღამით ცაზე დასეირნობს, გაანათა არე მარე, მეგობრებიც ბლომადა ჰყავს, 55. ზღვაში ცურავს, ცხოველია, დიდზე დიდი, - როგორც გემი, მისი ქონი წამალია, 57. როცა თოვს, ციდან რა ცვივა? არ უნდა ბევრი ფიქრი, ბამბის პატარა ფთილას ჰგავს, 59. ყურძენს მზეზე მაწყობენ, არ შემფერის ვიშვიში, რადგან მალე ვიქნები, 61. უწყინარი ცხოველია და არ უთხრათ სიტყვა ძვირი, ყველას ტვირთს, რომ ეზიდება, 63. აღმართ-აღმართ დავატარებთ, როცა ფიფქი ცვივა ციდან, დაღმართებში არხეინად 65. ერთობ ზანტი არსებაა, თუმც კი ზურგით დააქვს ბინა, წვიმის მერე ნახავ ბაღში, 67. ტყეში ხეს კოდავს, ჰოდა მას მიტომ ვეძახით 69. ანაშალი, დანაშალი ახვევია დედას 71. ასეთი გვაქვს შინ ათასი, სასმისია 73. საქმეს არა უქნა რა მიტომ ჰქვია 75. დასხდნენ ბუხრის წინ დები, რომ მოქსოვონ მჭადის ბუდეს ანაკეცი, ფარფლები აქვს 79. კუზიანია, უყვარს სამკალი, 81. დატრიალდა ბორბალი, 83. ჩვენ გვეგონა, ბრიალა წაიკიდა ტყემ ალი, თურმე ალი კი არა,
85. ზღვამ მღელვარე ზვირთები დააჯახა ნაპირს და ზვირთებზე თოვლისფრად
87. ჩვეულებრივ ჭრილობას, სასიკვდილოს კი არა, პოეტების ენაზე
89. ბუნებას რომ აჯადოებს მისი სტვენა საამური, ლერწამია ტკბილხმიანი,
91. აგერ ცალკე მიწაა, ზღვაში ამობურცული, ირგვლივ წყალი ეხება,
93. ნადირთა მეფე ბრძანდება, უყვარს ჩხუბი და ომი, ფაფარი ყალყზე რომ უდგას,
95. ღამ-ღამობით ჰკივის ტყეში, ჭამს, თუ კი რამ დაიგულა, წითელი აქვს ბეწვი ტანზე,
97. ჩიჩია უყვარს მსუნაგსა, საჭმელი გამოელია, შიშის ზარსა სცემს ფრინველთა,
99. პურის ყანა შემოსულა, და მწიფს ხორბლის მარცვალი. ერთად ასხმულ მარცვლის მტევანს, თქვი რა ჰქვია?..
101. სად ინახავენ მოსავალს: მოყვანილს, მომკილს, გალეწილს. რომ არ გაფუჭდეს მარცვალი, როცა ცივა და გარეთ წვიმს? თაგვო, შიგ ხომ არ შეხვედი? არ გაგვიცალო...
103. გურგუ-გურგუ-გურგუმელი, აგინდავეს ცომი ხელით, აქეთ გუნდა, იქით გუნდა, ტკბილი კვერი ვის არ უნდა? მალე დაცხვა ფუმფულა. თქვი, რა ჰქვია?...
105. აბა, იმ სახლს რა ჰქვია, სადაც ხორბალს ვფქვავთ? სადაც ბრუნავს ხმაურით ორი დიდი ქვა? ხან წყლითა და ხან - ქარით, რა იფქვება? - მარცვალი! რა იყრება - ფქვილი! რა ჰქვია?...
107. გარუჯული გლეხები ყანებს მკიან ნამგლით. მზეზე ასე ხელით შრომა ალბათ, მალე დაღლით. მწიფე ყანებს, კაცის ნაცვლად, მკის და ლეწავს მანქანაც. ნამჯისაგან, სულ ერთ წუთში ზვინი, ზვინზე დამდგარა. არც ცხენი ჩანს, არც ხარები. მაშ, ვინ შრომობს გამალებით? არ დაირტყამს კომბალს ვირიც, ვინ შრომობს და...
109. ისწავლე, რომ შენც დაბრძენდე, შეგხაროდნენ შენს მხარეში, აღადგინე სამართალი და მოხვდები - ....
112. კუდაბზიკა, თავმომწონე ყველის ნახვამ აამჩატა, მსუნაგია თაგვის მტერი, ღნავილა და ჰქვია .....
114. წნელი ვჭერით - და ვწანით ხან გოდორი, ხან ძარი. ნარჩენები ავკრიფეთ რომ არ გაჩნდეს .....
116. საამურია სამზერად, თქვენც ძლიერ მოგწონთ, მჯერა, ცხენების ერთობლიობა, ანუ ცხენების ......
118. ყვავმა საყვავეთს ახარა შემეძინაო .....
120
ზეცის დასალიერამდე, - ცის ნაპირს რომ სწვდება კორდი, - ჩვენი მზერით გავლებულ ხაზს ეწოდება ....
122
არ სჭირდება დიდი ჯაფა, მასზე ცარცით ვწერთ და ვხატავთ, აბა, რა იქნება? ....
124
გეყოლებათ ნანახი, კვეხნასა და ბაქიობას, კიდევ ჰქვია ....
126
მიღებულია დართვით, მუდამ ნემსს ადევნებული, აბა, რა არის? ....
128
სახლებს ლამაზად მოფენილს ბაღ-ვენახებით, ბოსტნებით, რა ეწოდება? ...
|
|
| წელიწადის თვეები | ||
|
ყვავილმა ნაზმა, ლურჯთვალამ გაულამაზა გვარი, სუსხიან ზამთრის შუა თვედ ითვლება .... |
მთაში, ბარში თუ ზღვისპირას რამდენჯერ დაგვწვა, ვინ იცის, გაყვითლდა ყანა ბიბინა და სამკალს იმკის .... |
|
|
ჩიტი იმზადებს საძირკველს, ხეში ჩამდგარა წყალი. ვინ უსწრებს გაზაფხულის თვეს ზეიმით .... |
ჩაშაქრებული ნაყოფით უნდა ბაღები აგვივსოს, ღაჟღაჟა მზით დაფენილი ზაფხულს აცილებს .... |
|
|
ხან ტირის, ხან კი იცინის ცეტი და უკუღმართი, ყოველთვის ცრემლმოციმციმე და მობუზღუნე .... |
დასვენებას მოვრჩი უკვე, სკოლისაკენ ჰერი-ჰერი! სწავლასა და შემოდგომას ერთად იწყებს .... |
|
|
ამკობს ურიცხვი ყვავილი, ცვარ-ნამი მკერდზე დაყრილი, სურნელოვანი, ცქრიალა ასეთი არის .... |
მოშრიალე რცხილებს, მუხებს: რომ გადაჰკრავს ოქროსფერი, ხელუხვი და კალთაუხვი მობრძანდება .... |
|
|
აქვს ერთნაირად საამო აისიცა და დაისიც, და გული რომ გაგვიხაროს, ვარდებით მოდის .... |
ზეიმს იხდის თვის დასასრულს სანთლებს ვანთებთ ვგალობთ, ვმღერით, და ცივ ზამთარს ხვდება ასე წვიმიანი .... |
|
|
სიკეთითა და მშვიდობით თბილი გულით და თბილი მზით, მომავლის საკეთილდღეოდ ზაფხულს კარს უღებს .... |
შემოგვმატებს კიდევ ერთ წელს თვე ჭკვიანი, თვე ბებერი, წელს ამთავრებს, ზამთარს იწყებს სუსხიანი .... |
|
| იხილეთ - ლოგიკური გამოცანები - იყავით ყველაზე ჭკვიანი! | ||
გამოყენებულია: გივი ჭიჭინაძის, გიორგი წერეთლის, მარიამ წიკლაურის, ირაკლი ლომოურის, ია მშვიდობაძის, მანანა ტონიას, ლუარა ჭანტურიას, გივი ჩიღვინაძის, თამარ ფხაკაძის, მიხეილ გავაშელის, ლალი ჯაფარაშვილის და სხვათა გამოცანები...
