ფეხმძიმობა
(Künstlerkabare)
პროლოგსავით
აულაგებელ ლოგინზე ჩაცმული წევს და თუთუნს აბოლებს.
ზიზღით გადახედავს იატაკს: ნამწვავი, ფერფლი, ნაგავი; მაგიდაზე: გატეხილი ბოთლი, თუთუნი, საეჭვო ფერის საცვლები, ორიოდე ფურცლებაწეწილი წიგნი და ქაღალდის ნახევები - ხელს უშლის დაჯდეს.
წამოდგება. დადის.
ჟოკეის ქუდი, დაბალი, სქელი; შავი ხუჭუჭი თმა; სადღაც ჩავარდნილი თვალები; წვერი გაუპარსავი; უფერული ყელსახვევი, გაცრეცილი პიჯაკი; ხელი უთრთის; მოკლე, დაკერებული, ულაზათო ნაოჭებიანი შალვარი; გალოშები.
დადის ზურგზე ხელებდაწყობილი, თითქო ვიღაცას ეპარებაო.
მთლიანად - პარიზელი აპაში...
მიუჯდება მაგიდას.
წერს.
მერმე ადგება და ფიქრობს:
- გავგზავნო?.. არ გავგზავნო?..
თეატრალური პოზით დადგება და კითხულობს:
ლილი
შეიძლება გამოგიგზავნო ეს წერილი, შეიძლება არა, მაგრამ სწორედ არ ვიცი, რისთვის მომესურვა შენთან საუბარი,
შეიძლება შპალერის ნახევებმა, მოხუცი ქალის თვალზე გადმოსავარდნად მომზადებულ ცრემლსავით საბრალომ, მაიძულა მოგონებანი გარდამეშალა გონებისათვის და მისი ცქერით გამეტარებია დრო, ასე ზლაზვნით, ულაზათოდ, უგემურად მიმდინარე.
შეიძლება შურს ვიძიებდე და შენს ტკბილ ცხოვრებაში მინდოდეს შევიტანო წუთი უკმაყოფილებისა, შარბათის ფიალაში ჩაგისხა შხამიანი წვეთი.
შეიძლება!
გვიყვარდა კი ერთმანეთი?
შეიძლება კი, შეიძლება არა!
შენ ჩემს ოთახში შემოგქონდა სიმშვიდე დაბურული ტყისა და სურნელება გაზაფხულისა.
ვინ იცის, იქნებ ჩემკენ გიზიდავდა ნოხით დაფენილი იატაკი, სურათები ბიოკლინისა, ჰავანის ლურჯი რგოლები, ან და Fleurs d'Oranger, რომელსაც ასე უხვად მაპკურებდი თავზე... ვინ იცის, იქნებ ავტომობილის გიჟური სრბოლა და ოპერის ლოჟაც გვაახლოვებდა, მაგრამ გვიყვარდა კი ერთმანეთი?
ვინ იცის!
ხშირად გხვდები. ვერ მცნობილობ. რა მწყინს - მესმის: აბა, როგორ მიხვდები, რომ ქანდარაზე ატუზული, ჭაღარა წვერ-ულვაშით მოსილი მოხუცი, ზოგჯერ გზაზე წაღა-დაკერებული, სიცივისაგან შეწითლებული, გახუნებული მოსასხამით მდგომი - შენი ძველის-ძველი მეგობარია!..
შენ კი მაოცებ: წინათ იას გეძახდენ, ახლა ყაყაჩოდ ევლინები მოჯადოებულ წრეს... მომწონს შენი მარაოს რხევა.. მომწონს ღიმილი, ხმა... მაგრამ მიყვარხარ?
არ ვიცი, ღმერთმანი!
ახლა შეუძლოთა ვარ. ჩემთან არ მოხვიდე. შეგხედო მინდა. მე ჭიშკართან დავჯდები (ნარგიზის ქუჩა, No 19) და შენ ეტლით ჩამოიარე.
იცი რა? მინდა, არ ჩამოიარო შენი უყურადღებობა დამიმტკიცებს, რომ ძველებრ ამაყი ხარ, რომ მოწყალებისთვის არა გცალია, და თუ ამისრულე თხოვნა, ეჭვი შემეპარება: არ სურდა და დამითმო-მეთქი.
შემოსვლით კი ჩემთან - ა! ა! - არ შემოხვიდე! მომიტევე, ქაღალდის ნაგლეჯზე ვწერ; შენთვის კიდევ მქონდა შენახული იაპონური სქელი ყვითელი ქაღალდი, მაგრამ წვიმას დაუსველებია და დიასახლისს გადაუგდია... წერილს ვერ დავაშხეფე სურნელება - - უკანასკნელი წვეთები მეეზოვემ ულვაშებზე გადისვა... უარი ვერ ვუთხარი - ძლიერ დავალებული ვარ...
ამ ბარათს კი წაიკითხავ?
- გავგზავნი!.. რაც იყოს, იყოს!..
- ლადი
- რა გნებავს? - მოისმა მეორე ოთახიდან.
- წერილს ვერ წამიღებ?
- რას მომცემ?
- ნუ იგდებ, ბიჭო, თავს: მაინც წასასვლელი ხარ გამოართვი და ის იქნება! - მოისმა იმავე ოთახიდან.
- ხვალ თეატრის ბილეთს მოგიტან...
- ბავშვი ხტუნვით შემოვარდა ოთახში, გამოართვა წერილი, დახედა მისამართს და თქვა:
- სწორედ იმ ქუჩაზე მაქვს საცვლები მისატანი.
- აბა, შენ იცი!
ბავშვი ხტუნვითვე გავიდა.
ყმაწვილი გაუხდელი ჩაწვა ისევ ლოგინში, ვეებერთელა პაპიროსი დაგრიხა და კვამლში გაეხვია.
- ოთახი არ დავალაგო? - მოისმა ცოტა ხნის შემდეგ მეორე ოთახიდან ქალის მინაზებული ხმა.
- ნუ სწუხდებით, გმადლობთ!
პასუხათ მეორე ოთახში დაიწყო უკმაყოფილო ხრაგუნი.
* * * * * * *
ლამაზი ქალის კოხტა საპირფარეშო, ძვირფასი სამკაული, რბილი მორთულობა. ყვავილები ჰყრია, აწყვია, დგას სუფთა ჰაერი - სურნელებით დამძიმებული.
ტრიალა სავარძელში სარკის წინ ზის ხალათში გახვეული ახალგაზდა ქალი და თმას ისწორებს. შემოტრიალდება; ფრჩხილებს ელვარების მისაცემათ სპილოს ძვლის პაწია ჩოგნით ლესავს.
ტახტზე წამოწოლილი ყმაწვილი ეუბნება:
- „გაცრცვილსა ტანსა ემოსა ყარყუმნი უსაპირონი“.
ქალი იღიმის.
- ფეხებზე და ქოშებზე კი პოეტები ვეღარ დამეხმარებიან. Смотрю и впиваюсь, гляжу и не отрываюсь!
- შენ ერთხელ თქვი ლამაზად: „სანთელი ჩუმათ იწვისო“; ახლა კი არღვევ შენს აფორიზმს: უეჭველია, ნაკლებს გრძნობ და ამიტომ მეტს ღაღადებ.
- Клянусь я первым днем творения. Клянусь его последним днем!
- ლენკო, ძველ ამბავს დაეთხოვე, ახალი რამ მიამბე... გასართობი...
- Хочешь, чтоб я читал?
- სწორედ... ოღონდ ქართულად.
- როდის დამიწყე მამულიშვილობა?
- იცი? რუსული გამოთქმა ძლიერ ცუდი გაქვს, და ქართული კი...
- ...რომ არ ვიცი, მშვენიერო...
- გრამატიკულ შეცდომებს მეც ვერ ვამჩნევ, და გამოთქმა სმენას ატკბობს.
- ოღონდ კი დაგატკბო და...
აიღებს პაწია წიგნს.
კითხულობს:
მინიატურები
სუფრას მოსხდომიან, ხილს შეექცევიან.
პატარა ბიჭი მიუახლოვდება დედას, საიდუმლოთ ჩაუფუჩუნებს:
- დედა, ქლიავი მინდა.
- თქვი, მერე, რას მალავ! - უღიმის დედა; აწვდის ხილს.
* * * * * * *
განმარტოებულ ოთახში მორცხვად თვალდახრილი ზის ორი - ვაჟი და ქალი...
სანთელი იხრება; ხან სრულიად ბნელდება ოთახში, ხან ოდნავ განათდება...
ქალი ღიმილით, რხევით, პოზით ეუბნება:
- თქვი, რას მალავ!..
* * * * * * *
ბავშვი, ხუთი წლის ბავშვი წმენდს ფორთოხალს.
თითო ჭდოს დაურიგებს სტუმრებს: უკანასკნელი დარჩება - უნდა პირში ჩაიდვას... ამ დროს შემოდის დედა; შესთავაზებს; დედა უყურადღებოთდართმევს და ჭამს.
ბავში ჩაიდებს სალოკ თითს პირში; ბევრი მოთმენის შემდეგ თვალები აუცრემლდება...
სტუმრებს ეღიმება. ბავში იწყებს გულამოსკვნილ ტირილს.
მსხალი!
თხილი!
კანფეტი!
სიცილ-ნარევი თანაგრძნობით აწვდიან ბავშვს.
- არ მინდა! არა ფორთოხალი! - ტირის ბავშვი.
ფორთოხალი კი გამოლეულა...
კარგი ბავშვი, კეთილი ბავშვი, სულელი ბავშვი
* * * * * * *
ვაჟკაცი წლებს შეალევს დედ-მამას, წლები სამშობლოს, მეცნიერებას, ხელოვნებას, წლებს ცოლ-შვილს...
როცა სიცოცხლის დღენი მიეწურება - სულელია, თუ იფიქრებს, რომ ვინმე მოეფერება, დააშოშმინებს: და იგია გმირი, თუ დინჯის ნაბიჯით, გულდამშვიდებული გასწევს სამარისაკენ. გზაზე მთრთოლვარე ხელით კიდევ ეცდება დარგოს ხე, რათა გამვლელმა ხილი იხილოს, ჩრდილი იჩრდილოს!..
* * * * * * *
მსახურმა ვერცხლის ხონჩით წერილი შემოიტანა.
- უკაცრავად, ლენკო, ნება მომეცი გადვიკითხო.
- ინებე, ინებე, ოღონდ მე წავიკითხავდი - თვალებს რათ იღალავ?!.
- ღმერთო კი მომკალი, ვინ გაგიბედა ასეთი ფარატინის გამოგზავნა?! უ, უ!.. წერილი მართლაც საყურადღებო უნდა იყოს - პასუხსაც არ მაძლევ...
ვაჟი კედლებზე სურათებს ათვალიერებს.
ქალი კითხვას გაათავებს და ჩაფიქრებული ზის...
- ლენკო ბრძანეl
- სად არის ნარგიზის ქუჩა?
- ნარგიზის ქუჩა... ნარგიზის ქუჩა... ჰო, ჩუღურეთში გახლავთ... რად დაგჭირდა?
- ისე... იქ ერთი ქართველი მწერალი უნდა ცხოვრობდეს.
- უ!.. ქართველ მწერალს ნუ გამახსენებ!
- ??
- მეშინია მათი.
- რათა?
წმინდანები უნდა იყონ!..
- Ты все болтаешь.
- Да, право же. აი, მომისმინე: ესეც გასართობი ამბაvია... სამიოდე წლის წინათ ბათომში ერთ გიმნაზიელს ქალს შევხვდი... ჩემი გემოვნებისას... თვალები ზღვის ცქერას უნდა გაეფართოვებინოს, თმა ნიავს აეჩეჩა... ცელქი და ენამახვილი, ჯანსაღი და სადა...
- რამდენჯერ იცვლი გემოვნებას დღეში?
- რამდენ კარგს ვნახავ, იმდენჯერ...
ვერ დავუახლოვდი... ბოლოს ბედმა გამიღიმა! საღამოს გასამართავად მეც მიმიწვიეს და ისიც. წინათვე გავიანგარიშე ისეთი პატარა პიესა დამეწერა, რომ მე და ის ერთმანეთს შევხვედროდით...
...ვწერე - არაფერი გამოვიდა. იქვე ცხოვრობდა ერთი ქართველი; ვიცოდი, მწერლობაზე ჩემსავით მწყრალი არ იყო. მივედი, ავუხსენი მიზეზი მიკიბ-მოკიბულად.
დამთანხმდა. მაგრამ, როცა ვთხოვე, რაც შეიძლება მეტი ხვევნა-კოცნა ყოფილიყო, ნამდვილი მიზანი გადვუშალე, ფულსაც დავპირდი, - წამოვარდა ფეხზე, უნდოდა მცემოდა, და მხოლოდ ჯიჯიფუს ცოდნამ გადამარჩინა...
- ეს რაღაა? - ჰკითხა თავის ფიქრებში გართულმა ქალმა.
- იაპონური ხერხია ჩხუბის... ორივე ხელის შუა თითები დავუჭირე, უკან დავიხიე, გამოვედი კარში და საჩქაროდ კიბე ჩამოვირბინე...
- მგონი, მოგხვდა კიდეც...
- არა, უკაცრავად... მაგრამ საძაგელ მდგომარეობაში ჩავვარდი... გამემხილა - თავი მომეჭრებოდა, დამემალა და ბრაზი მერეოდა. იმავე დღეს ჩავჯექ მატარებელში და აქ გავჩნდი, შენ ფეხთა წინ.
- და ასე ადვილად მეუბნები, Фигаро здесь, Фигаро там...
- აღსარებას ვამბობ გულთამხილავის წინაშე.
- ლენკო, ახლა კი წადი..
- რატომ?
- საქმე მაქვს.
- მე ვფიქრობ, შენ ნარგიზის ქუჩაზე აპირობ წასვლას, და წამიყვანე თან.
- არა, შენ რამდენ ჭუჭყს დაინახავ - აჭუჭყურდები...
- არც შენ გირჩევ წასვლას... იქაა მთელი ქალაქის საეჭვო სამიკიტნოები, საეჭვო სამრეცხელოები, უადგილო მეეზოვენი და თანაბარი მშვენიერებანი იქ ბრძანდებიან. მოგიცდი მაინც, ერთად წავიდეთ.
- უნდა ჩავიცვა.
- და ჩაიცვი ჩემთან.
- ნუ სულელობ...
- გარწმუნებ: თუ იმ მხარეში მიდიხარ, ჩაცმას გახდა სჯობია... ამოიქვარქნები მაინც...
- კარგია... გეყოფა ოხუნჯობა! ტასო, მოართვი ლენკოს პალტო...
- მაგდებ? .
იცვამს პალტოს, ხელთათმანს, იხურავს ცილინდრს.
- სწორედ! - და მეგობრული ჯიკავ-ჯიკავით მიიყვანს კარებთან.
- ასე ადვილად ვერ დაგშორდები - მადლობა უნდა გითხრა...
- რისთვის?
- აი, რომ არ მიგყევარ საძებრად ჯურღმულებში.
- ხიფათის მაძიებელს რომ ეძახი შენს თავს?
- განსაზღვრულ საზღვრებში, ჩემო კარგო. ვქეიფობ, ვსვამ, ვარშიყობ, ვთამაშობ, дебоширyю даже, მაგრამ განსაზღვრულ კალაპოტში.
- კარგი, კარგი... ნუ მაცდენ...
- Adieu!
- Au revoir!
კარებში გაჩერებულს ცალი ხელით ცილინდრი უჭირაებ, მეორე ხელით - იატაკზე დაბჯენილი ჯოხი, და პათეტიურად ამბობს:
- მაგრამ, როდესაც თბილისის არეს შავი სუდარა გადეფარება და წმინდა ადგილთ: ოპერას, დრამას - ელექტროს შუქი შემოეხვევა, ჩვენ ისევ...
- არა, მე ცირკში ვიქნები..
ქალი საჩქაროთ იცვამს.
შეჩერდება.
ფიქრობს.
მომეწერა, მაგრამ დანიშნულ ადგილს არ დამიხვდება!..
შეიძლება კი, შეიძლება არა...
მოხეტიალე ბელეტრისტი
...გაჭირვებამ ალერსი დაგვავიწყა. ძველი სიყვარული მაინც ღვიოდა.
აბა, რა იყო, რომ ხშირად მშიერნი ავდგებოდით სუფრიდან, რომ ორიოდე ლუკმა მეტი რგებოდა მეორეს.
აბა, რა იყო, რომ საქმისათვის წასული - დაქანცული რო მოდიოდა შინ, ვინმე ნაცნობთან შესარბენად დიდ გზას მოივლიდა და ორიოდე ყვავილს მოიტანდა, რომ ჩემი მაგიდის გატეხილ ჭიქაში ჩაედვა.
მაგრამ ცხოვრება უფროდაუფრო გვიჭერდა მუხრუჭს.
საკვირველია: - სხვაზე არც შრომის უნარი მაკლდა და არც ცოდნა, მაგრამ მესმოდა:
სად პოეტი და სად ჩოთქის ჩხაკა-ჩხუკი!
შენ სუფთა წერას გულს ვერ დაუდებ.
ზღვის პირი, სალი კლდის მწვერვალი, ცაცხვის ძირი და რბილი სავარძელი! რა შენი საქმეა გაკვეთილზე რბენა?!
სახლში კი ციოდა ზოგჯერ.
და პაწიას ხველა და სურდო არ შორდებოდა.
მახსოვს, უკანასკნელ ორშაურიანს მთხოვდა ცოლი მეთულუხჩისათვის.
- ლიზა, ქაღალდი მინდა ვიყიდო.
- დღეს დიასახლისი ღუმელს ანთებს, წყალს გავათბობ, ბავშვს ორი თვეა ტანი ვერ დავბანე.
- იქნებ რაიმე დავწერო.
- რა გეწერება!..
- იმ წერითაა, რომ ორიოდე გროშს ვშოულობთ.
- ეჰ!
იმ საშინელ ღამეს მცირე წრეში ახალი დრამის ნაწყვეტი წამაკითხეს.
ბევრს მოეწონა.
ვახშამი დიდებული იყო.
კარგ გუნებაზე ვბრუნდებოდი.
ვოცნებობდი...
ნაწყვეტ-ნაწყვეტად გავათავე ძველისძველი ნაფიქრი - „განცხრომის დედოფალი“. ეს იყო ათიოდე სონეტი, ერთმანეთში გადახლართული, ვით ერთი გირლიანდის ნაწილები, ვით დაწნული ყვავილების ნაწილები, ვით ვარდების ხლართი... აქ იყო ყველაფერი, რასაც მარად ვეტრფოდი და მარად გამირბოდა.
სიუხვე გონების, სიმდიდრე საუნჯის, შვენება სხეულის, სულის სიმშვიდე და ნეტარება, განცხრომა და... და რომელიც, იქნებ, მე, ცოდვილს, ცოლსა და შვილზედაც მეტად მიყვარდა, მაგრამ არა ვარ გასაკიცხი - ჩემ თავზედაც მეტად მიყვარდა... სატრფო ხომ საყვარელზედაც უფრო სანუკვარია.
სახლში შეველ. საშინელი თვალს წარმომიდგა:
ლამპა გატეხილი შუშიდან ბოლავდა. ოთახი მოფენილი იყო ძონძებით, წიგნებით, ნახევი ქაღალდებით, ბავშის დამტვრეული სათამაშოებით.
ლიზა მოხრუკული იწვა ბავშვის გვერდით.
მეგონა ეძინა.
მივადექი. თვალებგახელილი დამიხვდა.
რა დაგემართა, ლიზა?
- კვდება...
- როგორ? შალიკოს დაუძახე?
- კი, იყო... არაფერი ეშველებაო...... სითბო უნდაო...
ოთახში კი ყინავს. ლამპას ავწიე, შუშა გასკდა; ღუმელში შევყარე ყველაფერი - სკამი, წიგნები და შენი - დრამა, შენი დრამა - გაწიწმატებით დაიკივლა ქალმა.
- ჩემს დრამას რაღას ერჩოდი? - და მივიხედ-მოვიხედე: დრამა აღარსად იყო.
- ის არის - ის! ის არის, ჩემი ცოდვით სავსე!.. სამი დღეა, მაგას უზიხარ - ვერაფერი გითხარი ხელი არ შევუშალო-მეთქი. შემოგწირე მე ჩემი არტისტული სახელი, ტაში, და შენ კი... აი, შეხედე: შენ და შენმა დრამამ იმსხვერპლეთ!..
ზეზე წამოიჭრა... ახლაც თვალწინ მიდგას... ფართო ქუთუთოებიდან გადმოვარდნილი თვალები, გაჩეჩილი თმა და გაშლილი ხელები...
ჭეშმარიტად ვამბობ, არ მახსოვს... გადარეულად მეჩვენა და მინდოდა დამემშვიდებია. შემძაგდა ეს ადამიანის სახის დამკარგველი არსება და მსურდა გამესრისა... შემეშინდა და თავს ვიფარავდი... თუ - ჩემი დრამის დამწველი ჩემი შვილის დამღუპველადაც ჩავთვალე და შურს ვიძიებდი...
მგონი ყველა ეს ცალ-ცალკე მიელვებდა თავში, მაგრამ ისეთი სისწრაფით, რომ მეხსიერებამ ვერ გაარჩია და ვერ შეინარჩუნა ისინი...
ვსტაცე ხელი.
უცბად, უეცრად... გაქვავდა, მოკვდა...
თითქოს ჩემს დახმარებას ელოდაო - და მთელი მოგრაგნილი ტანი თითქოს მეუბნებოდა: გგონია გისაყვედურებ? დაგლოცოს უფალმაო.
* * * * * * *
სასამართლომ გამამართლა. რა უგუნურია ადამიანთა სამართალი! რად მინდოდა მათი მსჯავრი და გამართლება? განა მრავალტანჯული ლიზა მოითხოვდა ჩემს დასჯას, ან მე ვითხოვდი გამართლებას? რა დამნაშავე იყო ლიზა?..
შემძულდა ლექსი, შემძულდა ყოველივე ლამაზი. მწყობრი, მხიარული, თითქოს ისინი იყონ ქვეყნიური ჰარმონიის დამრღვეველნი.
რა ბედნიერი იყვენ ძველი კეთილ-მორწმუნენი!
სადმე მყუდრო და დაბალ სენაკში - აი, იქ მოისვენებდა სული... გავანათებდი დაბალ, მყუდრო, ბნელ სენაკს ჩემი სევდის შუქით...
ყავახანის ბინადარი
უეცრად წამოდგა.
- რა გაჩქარებთ? შემთხვევითი გაცნობა ძლიერ სასიამოვნოა ჩემთვის.
- უკაცრავად, სცენაზე მიმელიან... მე აქვე ვმუშაობ - მოგეხსენებათ... დროა, მოვემზადო.
- ერთი კონიაკი კიდევ.
ამას სიამოვნებით.
თავზე ღრმად ჩამოიფხუტა ქუდი... ნაშალი დაჰყარა და წავიდა.
- აა! ქალბატონო!
ხელზე აკოცა.
- აქ ვიღაც მჯდარა.
- ძლიერ საინტერესო ადამიანი.
- მოვა ისევ?
- არა...
- შეიძლება დავჯდე?
- დაბრძანდით, დაბრძანდით! უკაცრავად! ვერ გაგიბედეთ მოწოდება.. თქვენ აქ ამ დროს.. ისიც მარტო...
- მე ძლიერ ხშირად დავდივარ მარტო.
- ოპერაში, დრამაში კი, მაგრამ აქ...
- განსაკუთრებული საქმე მაქვს... მე ვეძებ...
- ვის?
- აი, ეს მიჭირვებს მოძებნას. იგი იცვლის სადგომს, სახელს, პროფესიას... იყო ლამაზი წინათ, ახლა მახინჯია. წინათ უმაღლეს საზოგადოებაში ტრიალობდა, ახლა მეეზოვეებთან ატარებს დროს. არ ვიცი, ახლა რას ეძახის თავს, წინათ Posa-ს ვეძახდით.
- პოზას?
- შილერის მარკიზ-პოზა არ გახსოვთ?
- შილერი კი მახსოვს, მაგრამ რა შუაშია?
- უეჭველად რაინდულმა ხასიათმა, უცხო ტომობამ და ულევმა შეძლებამ შეარქვა.
- მერმე? მერმე?
- მერმე ბოდლერს ეძახდენ.
- სად Posa, სად ბოდლერი?
- მაგიც ასე ამიხსნეს: ცირკის ჯამბაზ ზანგის ქალს დაახლოებოდა და ორიოდე სონეტიც ეძღვნა მისთვის.
- ქართულ პოეზიას კარგად ვიცნობ, მითხარით სონეტი და ავტორს ადვილად მოვნახავთ...
- ნაბეჭდი ვერსად ვიშოვე და ერთი ტაეპი კი რაღაც ამგვარი უნდა იყოს:
"აი, ჩემი გული, სპეტაკი, ვით ცრემლი.
შავ ხელში გაძლევ, დაწეწე წყეული!"
- ამგვარი არაფერი წამიკითხავს... სად იყო დაბეჭდილი?
- იმიტომაც ვერ ჩავიგდე ხელში, რომ დაბეჭდილია არა ჟურნალში ან გაზეთში, არამედ ქუჩის გამომცემლის, ვიღაც შახბარათოვის ორკაპიკიან წიგნაკში...
- In vino Verltas! მივატოვოთ უცნობნი და საკვირველნი. მიირთვით ყავა კონიაკით - და უცნაური საცნაურად გახდება...
- სიამოვნებით!.. აქ რაღაც ისეთი ჰაერია, რომ უნდა დალიო. გაიბრუო თავი... გაბრუვდე... მომეცით პაპიროსი... ოპიუმი აქვს?
- ნურავინ მოგატყუებთ, ქალბატონო, ოპიუმიანი პაპიროსი საქართველოში არ მოიპოვება...
ცოტა სიჩუმის შემდეგ:
- მე დარწმუნებული ვარ, რომ ის აქ არის სადღაც... ვგრძნობ...
- მეც ვფიქრობ... ყველა გზააბნეულის, გზაგადამცდარის სავანეა ეს ყავახანა... ოღონდ, თუ ფული აღარ აქვს...
კონიაკს მოსმენ.
- არ იცით, სად იდგა უკანასკნელად?
- ერთი კვირის წინათ გადასულა სახლიდან - როგორც ეტყობა, უეცრად, მოულოდნელად... დიასახლისმა ახლაც არ იცის, სრულიათ მიატოვა ბინა, თუ სადმე შერჩა და ისევ დაუბრუნდება თავის ოთახს...
- ნურაფერს მეტყვით, ქალბატონო, ბუნების გულკეთილობაზე.
გაცვეთილია!
თანაც სიყალბეა!
თქვენ არ შეგეფერებათ!
პირიქით, ბუნება თითქოს დასცინის ადამიანს:
მთელი წელი, მთელი დღე, წლის ყოველი დრო.
გაზაფხულდება, მოირთვება ბუნება; ადამიანი გულის კარს გააღებს. ტკბილად ამოისუნთქავს, რბენა სწყურია, ცეკვა, მღერა, ყნოსვა ყვავილთა, და სწორეთ ამ დროს ილევა ბეღელში პური, ჭურში ღვინო, სამხიარულო კრებების მაგიერ ადამიანი ხარივით ებმება უღელში, რომ არ დარჩეს უჭმელ-უსმელი.
ზაფხულში, როცა ჩრდილი უნდა ეძიოს, მიწა ოფლით მორწყეო, - ბრძანებს საჭიროება.
აი, მოიხდის ვალს, ჭაპანწყვეტით შეიკრებს სანოვაგეს, სავსეა ყოველით... მაშინ სიცივე და თოვლ-ჭყაპი ჩააბამს სახლში, ალერსის მაგიერ უმზადებს ტილს და ძილს.
და მთელი ტექნიკა, ხელოვნება, მეცნიერება, რელიგია, განა მხოლოდ იმის ცდაში არ არის, რომ ადამიანი გაანთავისუფლოს ბუნების დამცინავი ბრჭყალებისაგან?!
ჩემი ბუნება მოითხოვს სათაყვანებელს...
ვერ წარმომიდგენია ისეთი სულისთქმა, რომელიც გაჟღენთილი არ იყოს გუნდრუკით ჩემი უმაღლესი, თრთოლვისმომგვრელი არსებისადმი.
მე უნდა ვიყო ნაწილი რისამე და ვინმე თავისი ნაწილით უნდა იმარხებოდეს ჩემში.
პატარა რომ ვიყავ, ეკლესიას, ხატს ვერ ჩავუვლიდი, რომ ტანსაცმელში დაფარულ ხელს ჯვარი არ გამოესახა, და ვფარავდი, ვმალავდი ჩემი გულისკვეთებას არა დაცინვის შიშით - არა! მერიდებოდა, არსება იგი მაღალი არ შეურაცხეყოთ.
- იცით, ქალბატონო, რომ მე, თქვენი უსაქმური Lazzaron-ი, ღამეებს ვათენებდი დიდისა და მცირე ფოლიანტების გადაწერით, კითხვით!.. მე ვიცი ზეპირად მთელი გვერდები ნიუტონის, მაკიაველის, ბერგსონის თხზულებებიდან, და - რაც თქვენ უფრო გაგაკვირვებთ - ვიცი ყველა იმ კალონიების სახელი, რომელნიც შავ-ზღვაზე ოდესმე ჰქონიათ ბერძნებს... ერთხელ წავიკითხე, მომეწონა და გავიზეპირე...
და მეცნიერებაც ჩემთვის თავის დღეში არ ყოფილა იარაღი... არა, ის იყო ცოცხალი არსება - სატრფო, რომლის ყოველი მცირე ნაკვთიც აღტაცებას იწვევდა და მოვლა-ალერსისათვის მიწვევდა.
ხელოვნება!.. განა მე ვუცქერდი, ვისმენდი, ან ვკითხულობდი დიდებულ ხელოვნურ ნაწარმოებს?.
არა! - მე ვსვამდი, ვსაზრდოობდი, ვყლაპავდი და თავის დღეში არ გამივლია თავში - იგი ან მეყიდა, ან შევხებოდი, მე მხოლოდ ვთრთოდი, ვით ტოტზე მჯდომი ხაჟო, ვით მზის სხივებში მომფრინავი მერცხალი, ვით გედი ტბაში..
და ქალი!
ეს ხომ ჩემი სულია და გული! იგი ხომ განუყოფელია!
ყვავილში, ქალბატონო, ტკბილ ხმაში ვხედავ მე ქალს... არა ერთს არა ორს, არა შავთვალწარბას და წელწერწეტას. არა! - ქალს! რაღაც მომხიბვლელს... სულთამხუთავს!..
ქალბატონო, მე ამან დამადნო, გამაცამტვერა, ეს მარადი აღგზნება ვერ აიტანა სუსტმა სხეულმა... თუმცა ძლიერია სული, როგორც წინათ იყო... და სწორედ სხეულის წამლად აი, ამ ყავახანას შემოვაფარე თავი... დიდი ხანია... აქ ვერ ასწრებს ღვინო, რომ სავსებით დამიპყროს, და გამიტაცებს ქალი.
ქალისკენ რომ გაიხედავს გულისყური, მაშინ სმენას ვისიმე მელოდიური ხმა მიიზიდავს... ეს აბჟღრიალებული არე, სურნელოვანი ჰაერი, ეს შეერთება ლამაზისა და მახინჯისა, უმანკოებისა და გარყვნილებისა - საერთო უკიდურესობა მამშვიდებს: ამშვიდებს სულს, თუმცა სხეული იწეწება... ინჟღრევა. ფანტასმაგორია! ჯადოქრობა! ზღვის მყუდრო ნაპირზე, მრწამს, სხეული დამიმშვიდდება, მაგიერად სულის აბობოქრება დაიწყება - იმისი მეშინია ყველაზე უფრო... ერთხელ კინაღამ გადვირიე... რად დაგიმალოთ, კიდევაც შემიყვანეს გადარეულთა თავშესაფარში...
გსურთ ეს ამბავიც მოისმინოთ?
გიამბობთ...
- არა, არა! მერმე.
- გეშინიათ?
- არა, მერიდება - ნერვები აგეშლებათ კიდევ უფრო.
- მაშ კარგი, გავჩუმდები.
- შეიძლება ვცდებოდე, მაგრამ მეტი გამოსავალი გზა არა მაქვს...
- ქალბატონო, ვიღებ აი, თქვენს ხელს - ვერ წარმოიდგენთ. შეიძლება ჩემს სახეზე კი წაიკითხოთ - რა ნეტარებასა ვგრძნობ!.. ეს თქვენი ხელები - ნათალი, გრძელი - მიპყრობს... მიზიდავს, ვით ჯადო - გველი. იგი მაგონებს მარმარილოს და თასმას, რომელიც ყელზე მეჭირება. აი, ამიტომაცაა, ქალბატონო, რომ სული მეხუთება, მაგრამ ამბობენ: ჩამოხჩობილი უკანასკნელ წამს ღვთაებრივ სიტკბოებას გრძნობსო, და მეც ისე ვარ... ამ ხელს ნუ მომაშორებთ... ვეამბორები... რა მშვენიერება ხართ, ლმობიერი ხართ თუ მკაცრი - ყოველთვის!.. ო, რომ შემეძლოს თვალების... შესუნთქვა... ეს კი იქნებოდა მეორედ მოსვლის ნეტარება!..
რა მშვენიერია!.. სხეული ატლასის, ხელი - სანთლის, გული - მარმარილოსი, ტუჩი - შინდი, კბილი- სხივმფენი, თვალები - ზღვა და თმა - შავი ღრუბლები... რა მშვენიერება ხართ!..
ჩემგან არაფერი სასიკეთო და სახარბიელო არის მოსალოდნელი, ქალბატონო! დამრჩება მხოლოთ მაღალი სიყვარული და ნაზი გრძნობა... გამოუთქმელი... გამოუთქმელი ტრფიალი და შეუსრულებელი გეგმები. ჩემს უბის წიგნში თქვენ ჩაგახედებთ ოდესმე და იქ ნახავთ უთვალავს დაწყებულ ლექსებს, დრამებს, მოთხრობებს - ისტორიულ გამოკვლევასაც კი...
აი, ამ ყავახანამ შეიწირა ჩემი ნებისყოფა... მან შესვა ჩემი აწმყო და უარი მათქმევინა მომავალზე. ეს გაჩაღებული ხომლები, საეჭვო ხარისხის მუსიკა, იაფი სურნელოვანი პუდრით შეთითხნილი ქალები - ფარდად ჩამოეშვენ ჩემსა და გარეშე ქვეყანას შუა... და ვეღარ გადავწევ ფარდებს... მათ ჩაქსოვილი აქვთ ჩემი ტანჯვაც და ნეტარებაც.
აი, კონიაკი... მინდა - დავლევ, მომინდება - გავტეხ, ან თქვენ მოგაწოდებთ, და დიდი-დიდი - ერთი შეწყრეთ... მაგრამ თუ ყავახანაში სიარულს განაგრძობთ, ისევ უნდა მოხვიდეთ ჩემთან და მეგობრულად ისმინოთ ჩემი ბოდვა და მაიმუნური სახის მანჭვა...
განა თქვენ ნებას მომცემთ სადმე საზოგადოებაში ასე ვეალერსოთ თქვენს თითებს?! რა თქმა უნდა, არა! და ამიტომაც, ცალი ყბა რომ კრულვას უგზავნის ამ ტაბაკელას დამაარსებელს, მარცხენა ხელი ფსალმუნს წერს ყავახანისას...
